Umowa cesji wierzytelności na samochód zastępczy bez podatku PCC

Przeczytaj także: Podatek PCC od „sprzedaży” wierzytelności za towary

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca wynajmuje samochody zastępcze w tym w formie bezgotówkowej, w której to koszt wynajmu jest pokrywany z OC sprawcy w wypadku komunikacyjnym.

Powyższe przyjmuje następującą formę: W momencie wystąpienia szkody, poszkodowany dzwoni do wnioskodawcy w celu otrzymania auta zastępczego. Na czas naprawy uszkodzonego pojazdu lub zakupu nowego, spółka wynajmie poszkodowanemu samochód zastępczy. Przedmiotem szkody jest prywatny samochód poszkodowanego, a na czas naprawienia szkody poszkodowanemu przysługuje samochód zastępczy z OC sprawcy.

Warunkiem powyższego będzie zawarcie umowy cesji dotyczącej przeniesienia wierzytelności – prawa do zwrotu kosztów z tytułu najmu samochodu zastępczego. Podstawowym zapisem w treści cesji będzie oświadczenie cedenta o wystąpieniu szkody komunikacyjnej, wynikającej z umowy najmu auta zastępczego zawartej pomiędzy cedentem a cesjonariuszem i z faktury oraz podanie likwidatora szkody, którym będzie ubezpieczyciel. Cedentem będzie zawsze osoba fizyczna natomiast cesjonariuszem wnioskodawca. Wskutek zawarcia takiej umowy spółka nie będzie dochodziła wynagrodzenia za wynajem od poszkodowanego, gdyż w zamian za zapłatę cesją wierzytelności nabędzie prawo do dochodzenia zwrotu kosztów od ubezpieczyciela.
Z tytułu tej umowy żadna ze stron nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i nie będzie z tego podatku zwolniona.

Spółka zadała pytanie, czy w związku z zawarciem umową cesji wierzytelności należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Przepis art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1150) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. kurgu128 - Fotolia.com

Cesja wierzytelności za wynajem auta przy szkodzie komunikacyjnej

Umowa cesji wierzytelności nie jest czynnością wymienioną w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. Stąd firma wypożyczająca auta zastępcze, której to należne z tego tytułu wynagrodzenie będzie pokrywał nie poszkodowany a ubezpieczyciel sprawcy wypadku, nie musi od niej płacić podatku PCC.

Zgodnie z tym przepisem podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają następujące czynności cywilnoprawne:
• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowa pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat i dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany umów, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 cyt. ustawy).

Należy stwierdzić, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z tym, szczegółowe wyznaczenie zakresu przedmiotowego opodatkowania ww. podatkiem ma określone konsekwencje prawne. Oznacza to, że ustawodawca wprowadzając tę zasadę, wyłączył od opodatkowania inne podobne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w omawianym przepisie. Tym samym należy stwierdzić, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Instytucję przelewu (cesji) – o której mowa we wniosku − wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459, ze zm.). Zgodnie z art. 509 § 1 ww. Kodeksu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

Podkreślić należy, że umowa cesji jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie, w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym. (...)

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, podstawą do dokonania opisanej we wniosku cesji jest usługa wynajmu auta zastępczego. Za usługę tę poszkodowany zapłaci nie gotówką lecz w postaci cesji wierzytelności wynikającej z zawartej przez poszkodowanego umowy ubezpieczenia (OC). Cesja ta jest zatem formą zapłaty za wynajem; jej podstawą jest więc zawarta umowa wynajmu auta.

Jak już wspomniano powyżej, katalog czynności cywilnoprawnych, ujęty w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ma charakter zamknięty. Zatem czynności cywilnoprawne, które nie zostały w nim wymienione w sposób wyraźny, nie podlegają opodatkowaniu omawianym podatkiem.

W związku z przytoczonymi powyżej przepisami należy stwierdzić, że czynność przekazania Wnioskodawcy w drodze umowy, w której Wnioskodawca wynajmie samochód zastępczy poszkodowanemu w wypadku komunikacyjnym bez obowiązku zapłaty za usługę, a w zamian za zapłatę cesją wierzytelności nabędzie prawo do dochodzenia zwrotu kosztów od ubezpieczyciela, nie została wymieniona w ustawowym katalogu czynności określonych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jako podlegająca opodatkowaniu tym podatkiem. Tym samym zawarta umowa cesji nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów