Jak uniknąć podatku od zwolnienia z długu?

Przeczytaj także: Darowizna od synowej zwolniona w całości z podatku?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Ojciec zawarł z wnioskodawcą w latach 2005-2010 szereg umów pożyczek. Ten ostatni jednak ich nie spłacił, w związku z czym wierzytelność z tego tytułu została zasądzona prawomocnym nakazem sądu.

Obecnie ojciec zainteresowanego planuje zawrzeć z nim umowę zwolnienia z długu pod tytułem darmym (będzie ona obejmować całość roszczeń z tytułu udzielonych pożyczek). Umowa zostanie zawarta w zwykłej formie pisemnej. Wartość darowizny przekroczy tutaj kwotę 9.637 zł.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy zgłaszając powyższe do urzędu skarbowego zwolni się z obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2017 r., poz. 833, ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „darowizna” należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. fotoaloja - Fotolia.com

Umorzenie pożyczki z podatkiem od darowizy?

Swoje długi należy spłacać - nawet te wobec rodziny. Przykładem może być pożyczka zaciągnięta u ojca. Długu zwracać nie trzeba, jeżeli wierzyciel nas z niego zwolni. To może mieć także charakter darmy. Darowizna taka jednak skutkuje przysporzeniem majątkowym opodatkowanym podatkiem od spadków i darowizn. W najbliższej rodzinie można go uniknąć.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdyż druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Darowizna jest więc czynnością, której celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego), a zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne.

W wyniku zawarcia umowy darowizny może dochodzić do określonych zmian w położeniu prawno-majątkowym darczyńcy i obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą bowiem strony uczynić wszelkie postacie zwolnienia obdarowanego od określonych zobowiązań. Może to nastąpić w drodze zrzeczenia się przez darczyńcę wierzytelności, jaka służyła mu w stosunku do obdarowanego lub poprzez przejęcie długu obdarowanego względem osoby trzeciej, będącej jego wierzycielem. Darczyńca może wreszcie wypełnić zobowiązanie ciążące na obdarowanym względem osoby trzeciej.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Natomiast z treści art. 890 § 1 wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują zatem szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka – pod rygorem nieważności powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Zgodnie zaś z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2.(...)

Mając na uwadze opis zdarzenia przyszłego oraz przytoczone przepisy należy stwierdzić, że darowizna prawa majątkowego dotycząca zwolnienia z długu korzystać będzie ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie przytoczonego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Należy podkreślić, że jeżeli istotnie – jak wskazuje Wnioskodawca – umowa darowizny zawarta zostanie w zwykłej formie pisemnej (a zatem nie w formie aktu notarialnego) to dla zastosowania zwolnienia koniecznym będzie zgłoszenie nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Dodatkowo Organ wyjaśnia, że do opisanego zdarzenia przyszłego nie ma zastosowania art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przedmiotem darowizny w przedstawionym zdarzeniu jest bowiem prawo majątkowe w postaci zwolnienia z długu. A zatem nie jest to darowizna środków pieniężnych, która wymagałaby udokumentowania stosownie do art. 4a ust. 1 pkt 2 ww. ustawy. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów