Sprzedaż mieszkania w spadku po mężu bez podatku dochodowego

Przeczytaj także: Podatek od sprzedaży nieruchomości: nowe przepisy działają wstecz?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Mąż wnioskodawczyni zmarł w 2015 r. W lutym roku 2016 postanowieniem sądu nabyła ona po nim spadek, w skład którego wchodziło ich wspólne mieszkanie. Mieszkanie to małżonkowie nabyli w drodze przekształcenia w spółdzielcze prawo własnościowe w 1998 r. jako wspólność majątkową małżeńską.

W czerwcu 2016 r. zainteresowana sprzedała mieszkanie wraz z pozostałymi spadkobiercami. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy przeznaczając pieniądze ze sprzedaży na remont domu, w którym mieszka i którego jest współwłaścicielem, pozwoli jej uniknąć podatku dochodowego od sprzedaży mieszkania? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.) – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy – źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
–jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

W świetle przywołanego powyżej przepisu, każda czynność prawna, której przedmiotem jest odpłatne zbycie nieruchomości lub praw wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy stanowi źródło przychodów w rozumieniu tego przepisu, jeżeli zostanie dokonana w określonym czasie, tj. przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. thodonal - Fotolia.com

Spadek po małżonku nie jest nabyciem w PIT - nowe podejście fiskusa

Po uchwale NSA fiskus zaczął przyznawać, że wspólność majątkowa małżeńska jest instytucją szczególną i dziedziczenie po drugim małżonku nie jest ponownym nabyciem tego majątku.

Zatem w przypadku sprzedaży nieruchomości lub praw decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uzyskanego z tego tytułu dochodu ma moment ich nabycia i zbycia.(...)

Zgodnie z art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.) – prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Stosownie do art. 924 i 925 Kodeksu cywilnego – spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Zgodnie z art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 682) – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Przedmiotami majątkowymi w rozumieniu tego przepisu są wszelkie prawa majątkowe – zarówno bezwzględne (prawo własności rzeczy oraz inne prawa rzeczowe), jak i względne (np. przysługujące małżonkom wierzytelności). Wspólność ustawowa obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Z ww. przepisu wynika, że wspólność małżeńska została ukształtowana jako wspólność łączna. Charakteryzuje się ona tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą więc rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Obojgu małżonkom przysługuje pełne prawo do całości majątku wspólnego. Zważywszy na tak ukształtowaną sytuację prawną małżonków objętych wspólnością ustawową, definitywne nabycie w czasie jej trwania nieruchomości oznacza nabycie przez każdego z małżonków tego prawa w całości, a nie w określonym ułamkowo udziale. Konsekwentnie, w przypadku sprzedaży tego prawa, każdy z małżonków zbywałby je w całości, a nie w określonym udziale.

Zaprezentowane stanowisko znajduje odzwierciedlenie w podjętej przez NSA uchwale w składzie siedmiu sędziów z dnia 15 maja 2017 r., sygn. akt II FPS 2/17, w której sąd stwierdził, że dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14 poz. 176 ze zm.) nabytych przez współmałżonka w wyniku dziedziczenia, datą ich nabycia lub wybudowania w rozumieniu tego przepisu jest dzień nabycia (wybudowania) tych nieruchomości i praw majątkowych do majątku wspólnego małżonków.

Reasumując, za datę nabycia przez Wnioskodawczynię zarówno udziału w lokalu mieszkalnym, który przypadł jej w związku z ustaniem wspólności ustawowej, jak i udziału nabytego w drodze dziedziczenia po zmarłym małżonku należy uznać rok 1998, kiedy to ww. lokal mieszkalny nabyty został do majątku wspólnego małżonków. Zatem w związku ze sprzedażą lokalu mieszkalnego po upływie 5-letniego terminu, o którym mowa w ww. art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych po stronie Wnioskodawczyni nie powstało źródło przychodu podlegające opodatkowaniu. W związku z powyższym, nie powstanie u Wnioskodawczyni obowiązek zapłaty podatku dochodowego od przychodu z tej sprzedaży, ani obowiązek wykazania ww. przychodu w jakimkolwiek zeznaniu podatkowym.

Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia rozpatrywanie sposobu wydatkowania środków pieniężnych pochodzących z odpłatnego zbycia udziału w lokalu mieszkalnym na własne cele mieszkaniowe w ramach remontu budynku mieszkalnego uznać należy za bezprzedmiotowe. Nie ma znaczenia fakt na jakie cele Wnioskodawczyni przeznaczy środki pieniężne pochodzące ze sprzedaży udziału w lokalu mieszkalnym, bowiem sprzedaż ta nie stanowi dla Wnioskodawczyni źródła przychodu.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni, zgodnie z którym może ona skorzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należało uznać za nieprawidłowe, bowiem sprzedaż udziału w lokalu mieszkalnym nie stanowi dla Wnioskodawczyni źródła przychodu, a tym samym nie znajdzie zastosowania zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 131 ww. ustawy. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów