Przeniesienie majątku spółki cywilnej do wspólników i ich małżonków

Przeczytaj także: Przekazanie majątku spółki bez podatku od darowizny

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Pomiędzy małżonkami panuje wspólność majątkowa małżeńska. Mąż wnioskodawczyni wraz z inną osobą fizyczną prowadzą w ramach spółki cywilnej działalność gospodarczą. Udziały wspólników w zyskach i stratach spółki są równe i wynoszą po 50%.

W 2007 r. wspólnicy spółki nabyli do jej majątku prawo użytkowania wieczystego gruntu oraz własność budynków i urządzeń na tym gruncie położonych. Powyższe zostały wpisane do ewidencji środków trwałych.

Obecnie wspólnicy spółki zamierzają podjąć uchwałę, która wyłączy powyższe nieruchomości z majątku spółki - trafią one (nieodpłatnie) do majątków osobistych wspólników. Współwłasność łączna przekształci się w ułamkową. Każdy ze wspólników otrzyma taki udział, jaki mu przysługuje w zyskach i stratach spółki, czyli po1/2.

Część przypadająca na męża wnioskodawczyni wejdzie do majątku wspólnego małżonków. W związku z powyższym wnioskodawczyni zadała pytanie, czy będzie zobowiązana do uregulowania z tego tytułu podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy i odstąpił od jego uzasadnienia prawnego. Stanowisko to było następujące:

„(...) Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2016 r., poz. 205, ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

W myśl ust. 2 tego przepisu podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Stosownie natomiast do art. 1a powołanej ustawy, przepisy ustawy o nieodpłatnym zniesieniu współwłasności stosuje się odpowiednio do nieodpłatnego:
1. nabycia własności rzeczy wspólnej (wspólnego prawa majątkowego) albo jej części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność;
2. wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.

Wnioskodawczyni stwierdziła, że w literaturze wskazuje się, iż w ww. przepisach ustawodawca w sposób enumeratywny wymienia tytuły, z którymi związany jest obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że ustawodawca zawęża przedmiot opodatkowania jakim jest nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych tylko do tych przypadków, gdy nabycie wynika (ma związek) z tych konkretnie wskazanych tytułów prawnych.

Dla przykładu Wnioskodawczyni wskazała, że nabycie korzyści na skutek zawarcia umowy użyczenia, która jest umową nieodpłatną (bezpłatną, art. 710 ustawy z dnia 23 maja 1964 r. – Kodeks cywilny; Dz.U. Nr 16, poz. 94, ze zm.), nie podlega podatkowi od spadków i darowizn (S. Babiarz, A. Mariański, W. Nykiel, Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz, LEX, Warszawa 2010).

W kontekście powyższego Wnioskodawczyni zauważyła, że nabycie do majątku wspólnego Wnioskodawczyni oraz jej małżonka przedmiotowych składników majątkowych nie stanowi zwłaszcza umowy darowizny, o której mowa w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. „Pomimo, że darowizna jest świadczeniem tylko jednej strony na rzecz drugiej, nie jest czynnością jednostronną, lecz stosunkiem obligacyjnym (umową). Do jej zawarcia, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest więc zgodne oświadczenie woli obu stron umowy. Jedną stroną umowy darowizny jest darczyńca, drugą – obdarowany. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny.” (S. Brzeszczyńska, Podatek od spadków i darowizn. Komentarz, Wyd. 3. Warszawa 2009).

W zdarzeniu przyszłym opisanym w treści niniejszego wniosku tj. do nabycia przedmiotowych praw przez Wnioskodawczynię nie dojdzie na skutek złożenia przez nią jakiegokolwiek oświadczenia woli, lecz z mocy samego prawa tj. na podstawie art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r., poz. 2082, ze zm.). Zgodnie z powołanym przepisem, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Przepis ten znajduje zastosowanie do stanów faktycznych, takich jak opisany w niniejszym wniosku, z uwagi na ziszczenie się wszystkich przesłanek w art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego opisanych, tj. istnienie małżeństwa, wspólności majątkowej małżeńskiej oraz nabycie składnika majątkowego przez jednego małżonka w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej.

Wnioskodawczyni wskazała, że prawidłowość niniejszego stanowiska potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych. W wyroku z dnia 16 stycznia 2013 r. Sąd Najwyższy stwierdził, iż majątek nabyty przez wspólnika spółki cywilnej na skutek likwidacji spółki, wchodzi do majątku wspólnego jego oraz jego małżonka, jako że: „wyjątki od zasady surogacji zachodzą, gdy przepis szczególny stanowi inaczej. Przepisem takim jest art. 31 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w części wskazującej, że do majątku wspólnego należą przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez jednego z małżonków. Pojęcie „przedmioty majątkowe”, w rozumieniu art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obejmuje wszelkie prawa majątkowe” (Postanowienie SN z dnia z 16.1.2013 r., II CSK 193/12, Legalis).

Zdaniem Wnioskodawczyni okoliczność, iż to jedynie jej małżonek jest wspólnikiem spółki cywilnej, z której to działalnością związane są uzyskiwane składniki majątkowe, pozostaje bez znaczenia dla uznania przedmiotowej czynności za umowę darowizny w rozumieniu art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż w zdarzeniu przyszłym opisanym w treści wniosku z pewnością nie dojdzie do zawarcia umowy pomiędzy Wnioskodawczynią, a którymkolwiek ze wspólników, jako że Wnioskodawczyni nie złoży jakiegokolwiek oświadczenia woli, a do nabycia składników majątkowych przez Wnioskodawczynię dojdzie z mocy samego prawa.

Jak wskazuje się w literaturze: „kryterium zaliczenia konkretnego prawa do majątku wspólnego jest nabycie tego prawa choćby przez jednego z małżonków w czasie trwania ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Wejście do majątku wspólnego następuje z mocy prawa i nie zależy od woli, a nawet świadomości, małżonka nabywającego określony składnik majątkowy.” (K. Gromek, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2016).

Wnioskodawczyni wskazała, że nie bez znaczenia pozostaje również okoliczność, iż w przedstawionym zdarzeniu przyszłym nie uzyska jakiegokolwiek przysporzenia kosztem drugiego ze wspólników, jako że każdy ze Wspólników Spółki otrzyma taką wartość składników majątkowych, jaka odpowiada jego udziałom w zyskach i stratach Spółki.

W istocie uzyskanie praw przez Wnioskodawczynię wynika zatem tylko i wyłącznie z okoliczności pozostawania przez Wnioskodawczynię w związku małżeńskim z jednym ze wspólników, w którym to małżeństwie istnieje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

Zdaniem Wnioskodawczyni, również żadna inna norma objęta przepisem art. 1 oraz 1a ustawy o podatku od spadków i darowizn nie znajduje zastosowania do zdarzenia przyszłego opisanego w niniejszym wniosku, skutkiem czego zamierzona transakcja wycofania składników majątkowych ze Spółki i wejście przez Wnioskodawczynię w ich posiadanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów