Oszukałeś Skarb Państwa? - stracisz majątek ostatnich 5 lat

Przeczytaj także: Kodeks karny czyli jak za faktury VAT dostać więzienia 25 lat

Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeksy karny oraz niektórych innych ustaw, bo to o niej mowa, została ogłoszona 12 kwietnia 2017 r. W życie wchodzi natomiast po upływie 14 dni od jej ogłoszenia - czyli już jutro. Co przepisy zmieniają?

W kodeksie karnym zwiększa się katalog przepadku przedmiotów. I tak do tej pory sąd orzekał o przepadku przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa, a w wypadkach wprost określonych w ustawie, także o przepadku przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa (albo ich równowartości). Przepadkowi podlegają także korzyści majątkowe pochodzące z przestępstwa.

Po zmianach do ustawy trafi nowy art. 44a, który mówi, że w przypadku skazania za przestępstwo, z którego sprawca osiągnął (w tym także pośrednio) korzyść majątkową znacznej wartości, sąd może orzec przepadek przedsiębiorstwa sprawcy, gdy to służyło popełnieniu przestępstwa lub ukryciu osiągniętej z niego korzyści.

Mało tego. Nowelizacja przewiduje, że sąd będzie mógł orzec tutaj przepadek przedsiębiorstwa także nienależącego do sprawcy, jeżeli to służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści, a jego właściciel chciał, aby przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści albo, przewidując taką możliwość, na to się godził.

W nowej regulacji przewidziano także pewne odstępstwa od tak drastycznych kar.

Na tym jednak nie koniec. Rozszerza się katalog korzyści majątkowych, które podlegają przepadkowi. Nowelizacja zakłada, że korzyścią popełnioną z przestępstwa będą także pożytki z rzeczy lub praw stanowiących tę korzyść.

Przestępcy będzie też można zabrać więcej.
Obecnie w przypadku skazania za przestępstwo, z którego popełnienia sprawca osiągnął korzyść majątkową znacznej wartości zakłada się, że mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w czasie popełnienia przestępstwa lub po jego popełnieniu, do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, stanowi korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny. A korzyść taka, o czym mowa była już wcześniej, podlega przepadkowi.

Ustawodawca uznał jednak, że regulacja ta jest zbyt pobłażliwa i postanowił sięgnąć do majątku nabytego dużo wcześniej- 5 lat wcześniej.

Mało tego, jeżeli zebrane dowody będą wskazywać, że w razie skazania zostałby orzeczony przepadek, sąd może go orzec także w razie śmierci sprawcy, umorzenia postępowania z powodu jego niewykrycia, a także w przypadku zawieszenia postępowania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo oskarżony nie może brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby.

Kodeks karny skarbowy

Sankcje zmieniają się także w kodeksie karnym skarbowym - chociaż ten, na szczęście, przepadku przedsiębiorstwa w dalszym ciągu nie przewiduje.

1. Przepadek przedmiotów nienależących do sprawcy.
Art. 31 §1a Kodeksu karnego skarbowego przewiduje (w obecnym kształcie), że sąd może orzec przepadek przedmiotów (w postaci narzędzi lub innych przedmiotów stanowiących mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego), niebędących własnością sprawcy, jeżeli ich właściciel lub inna osoba uprawniona na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach przewidywała albo mogła przewidzieć, że mogą one służyć lub być przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego.
Po nowelizacji przepadek będzie mógł być orzeczony także wówczas, gdy wskazana wyżej osoba (czyli co do zasady właściciel) mogła takie ich wykorzystanie chociażby przewidzieć przy zachowaniu ostrożności wymaganej w danych okolicznościach.

Również tutaj dodano regulację, że za korzyść majątkową osiągniętą z popełnienia przestępstwa skarbowego (podlegającą przepadkowi) będą traktowane także pożytki z rzeczy lub praw stanowiących tę korzyść.

2. Przepadek przedmiotów do 5 lat wstecz sprzed przestępstwa
Kodeks karny skarbowy w art. 33 §2 przewiduje, że w przypadku skazania za przestępstwo skarbowe, z którego to popełnienia sprawca osiągnął (w tym także pośrednio) korzyść majątkową dużej wartości (przypomnijmy że duża wartość to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza pięćsetkrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia; w 2017 r. jest to zatem 1 mln zł), mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w czasie popełnienia przestępstwa skarbowego lub po jego popełnieniu, do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, jest traktowane jako korzyść majątkowa uzyskana z popełnienia przestępstwa skarbowego, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny.

Po zmianach, podobnie jak w Kodeksie karnym, także i tutaj przepadek będzie sięgał 5 lat wstecz. Dodatkowo rozszerzono katalog podmiotów, którzy będą przepadkowi podlegać.

Także i tutaj śmierć sprawcy, czy choroba (w tym psychiczna) nie uchroni przed przepadkiem. Jeżeli bowiem zebrane dowody będą wskazywać, że w razie skazania zostałby orzeczony przepadek, sąd może go orzec także w przypadku śmierci sprawcy, umorzenia postępowania z powodu niewykrycia sprawcy, a także w przypadku zawieszenia postępowania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo oskarżony nie może brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby (nowy art. 43a Kodeksu karnego skarbowego).

Reasumując ustawodawca istotnie zaostrza kary dla przestępców. Przedsiębiorstwo (to należy rozumieć zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego) to nieczęsto dorobek całego życia. Nadto zakładanie, że wszystko, co nabyliśmy w ostatnich 5 latach przed popełnieniem przestępstwa, właśnie jemu służyło, też jest bardzo daleko idące (wprawdzie można dowodzić, że było inaczej, niemniej - no właśnie, obowiązek dowodu został tutaj przerzucony na „oskarżonego” co zdaje się nie powinno mieć miejsca).
Dochodzi też do tego możliwość przepadku uzyskanych korzyści w czasie, kiedy w zasadzie możliwość obrony (czyli dowodzenia, że te nie mają nic wspólnego z przestępstwem) jest istotnie ograniczona (czy to z uwagi na śmierć danej osoby i walkę przed sądem przez spadkobierców czy też jej chorobę).