Kaucja gwarancyjna z podatkiem dochodowym w chwili otrzymania?

Przeczytaj także: Nieodpłatne używanie obcych środków trwałych w podatku dochodowym

Analizując skutki podatkowe otrzymanej kaucji, należy na wstępie zaznaczyć, że na gruncie prawa podatkowego, nie znajdujemy definicji pojęcia „kaucja”. Trzeba zatem sięgnąć do definicji słownikowej, w myśl której kaucja to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania umowy.

Zasadniczo, przychodem podatkowym w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP są tylko takie wartości pieniężne, które powiększają aktywa majątkowe podatnika w sposób trwały, tzn. te, którymi może on rozporządzać jak własnymi.

Przedstawione powyżej stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 7.08.2013 r., znak: IBPBI/2/423-491/13/JD, w której organ podatkowy stwierdził: „Istotą kaucji jest co do zasady jej zwrotny charakter. W przypadku braku zastrzeżeń co do wykonania umowy, albo w ogóle w razie jej wykonania, kaucja podlega zwrotowi na rzecz tego podmiotu, który kaucji udzielił. Otrzymanie kaucji nie wiąże się zatem z koniecznością rozpoznania przychodu przez Spółkę.”

Jeśli jednak wystąpią określone w umowie okoliczności uzasadniające zatrzymanie kaucji gwarancyjnej, wówczas kwota jaką stanowiła kaucja straci zwrotny charakter i stanie się definitywnym przysporzeniem po stronie otrzymującego. Z tego tytułu konieczne będzie rozpoznanie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Od przedstawionych powyżej ogólnych zasad dotyczących konsekwencji podatkowych otrzymania kaucji gwarancyjnej istnieje pewien wyjątek.\

Jak wskazał bowiem Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 20.10.2010 r. (znak: ITPB3/423-361/10/MT), istotne z punktu widzenia powstania przychodu jest to, czy otrzymujący kaucję będzie miał możliwość swobodnego dysponowania jej kwotą. Taka sytuacja wystąpi, gdy środki stanowiące kaucje zostaną umieszczone na ogólnym rachunku bankowym podatnika, przez co mogą być wykorzystywane dla finansowania działalności gospodarczej. Zgodnie z twierdzeniem organu podatkowego, choć kaucja nie stanowi definitywnego przysporzenia po stronie otrzymującego, to jednak możliwość dysponowania środkami pieniężnymi stanowiącymi jej kwotę, przy jednoczesnym braku zobowiązania do jakichkolwiek świadczeń wzajemnych na rzecz podmiotów, które przekazały jej te środki do czasowej dyspozycji powoduje, że otrzymujący kaucję uzyskuje korzyść majątkową niezwiązaną z ekwiwalentnym świadczeniem, odpowiadającą swym charakterem nieodpłatnej pożyczce. Uzyskuje zatem nieodpłatne świadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP.

Ponadto w przywołanej interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy stwierdza, że „niezależnie od powyższego, w analizowanym stanie faktycznym środki pieniężne pozostające na oprocentowanym rachunku bankowym Spółki (w tym uzyskane tytułem kaucji gwarancyjnych) stanowią źródło przychodów w postaci odsetek od tych środków (art. 12 ust. 1 pkt 1 omawianej ustawy).”
Oznacza to, że również odsetki jakie powstaną wskutek umieszczenia środków z kaucji na oprocentowanym rachunku bankowym, będą stanowiły przychód dla otrzymującego podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.