Odwrotne obciążenie na usługi budowlane: odliczenie VAT naliczonego

Przeczytaj także: Konsekwencje błędnego rozliczenia VAT od usług budowlanych

Dodany z początkiem 2017 r. do ustawy o VAT załącznik nr 14 zawiera wykaz usług (w sumie 48 pozycji), do których stosuje się mechanizm odwrotnego obciążenia. Wszystkie te usługi poza pierwszą odnoszą się do budownictwa.

Art. 17 ustawy o VAT mówi natomiast, że podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

• usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 (czyli podatnik VAT czynny),
• usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Przy tego typu transakcjach usługodawca wystawia tzw. fakturę bez VAT. Podatku od niej nie rozlicza w deklaracji - wykazuje w niej jedynie - w odpowiedniej pozycji, kwotę netto wyświadczonych usług. Dodatkowo musi też złożyć w urzędzie skarbowym deklarację VAT-27, w której informuje na czyją rzecz i w jakiej wartości usługi takie świadczył.

VAT należny i naliczony

Z tak otrzymanej faktury następnie to nabywca usług rozlicza podatek należny (czyli ten od sprzedaży). Obliczony podatek, jeżeli tylko nabyte usługi służyły działalności opodatkowanej (bądź będą służyć w przyszłości) przekształca się w podatek naliczony, podlegający odliczeniu.

W zdecydowanej większości przypadków cały VAT należny będzie się przekształcał w VAT naliczony do odliczenia. W efekcie rozliczenie podatku kończyć się będzie z reguły jedynie na odpowiednich zapisach technicznych, bez ponoszenia wydatków finansowych związanych z zapłatą VAT od tej transakcji przez nabywcę. Sytuacja się skomplikuje, gdy nabywca spóźni się z rozliczeniem tej transakcji.

Innymi słowy mówiąc, prawo do odliczenia VAT naliczonego od zakupów w ramach odwrotnego obciążenia powstaje najwcześniej w miesiącu, w którym powstał w stosunku do tych czynności obowiązek podatkowy (w podatku należnym). W jednej deklaracji z reguły jest tutaj zatem rozliczany zarówno podatek należny jak i naliczony.

Co gdy się spóźnimy? Dla przykładu usługa budowlana została wykonana i faktura wystawiona w styczniu, niemniej nabywca zapomniał ją rozliczyć (w ramach odwrotnego obciążenia) o czym przypomniał sobie dopiero w czerwcu?

W takiej sytuacji (po stronie podatku naliczonego) musimy zastosować normę wynikającą z art. 86 ust. 10i ustawy o VAT, która to mówi, że w przypadku uwzględnienia przez podatnika kwoty podatku należnego w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, w terminie późniejszym niż określony w art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b) i pkt 3 (czyli przypadek przez nas rozpatrywany), podatnik może odpowiednio zwiększyć kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w odniesieniu do którego nie upłynął jeszcze termin do złożenia deklaracji podatkowej.

Przekładając to na język zrozumiały dla Kowalskiego, VAT należny od takiej transakcji nabywca będzie musiał rozliczyć wstecz - poprzez korektę deklaracji, w której powstał obowiązek podatkowy (czyli w naszym przypadku w styczniu), zaś VAT naliczony będzie mógł odliczyć na bieżąco, w deklaracji za maj (jeżeli naprostowanie tejże pomyłki nastąpi do 26 czerwca 2017 r.) bądź za czerwiec (gdy termin do złożenia deklaracji za maj już upłynie).