Mieszkanie z hipoteką w podatku od spadku

Przeczytaj także: Podatek od spadku: długi spadkowe

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W testamencie notarialnym został ustanowiony na rzecz wnioskodawcy zapis windykacyjny w postaci prawa własności do lokalu mieszkalnego. Spadkodawczyni zmarła 12 grudnia 2015 r. i była dla zainteresowanej osobą obcą, zaliczaną do III grupy podatkowej. Przed sądem toczy się obecnie postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej.

W księdze wieczystej prowadzonej dla opisanego mieszkania istnieje, zarówno na dzień śmierci spadkodawczyni jak i obecnie, wpis o hipotece kaucyjnej.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy gdy sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia przez nią spadku, przy ustalaniu wysokości podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn powinna pomniejszyć wartość mieszkania o wierzytelność wynikającą z ustanowionej na nim hipoteki kaucyjnej? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2016 r., poz. 205, ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. zapisu windykacyjnego.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Grispb - Fotolia.com

Hipotek obniża podatek mieszkania otrzymanego w spadku

Jeżeli spadek jest obciążony hipoteką, jej wartość zmniejsza podstawę opodatkowania podatkiem od spadku. Ważna jest tutaj bowiem czysta wartość spadku, a więc po uwzględnieniu ciężarów i długów.

W myśl art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2b powołanej ustawy, obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze zapisu windykacyjnego - z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, postanowienia częściowego stwierdzającego nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Z powyższego wynika więc, że długi i ciężary pomniejszają wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych, ale wyłącznie te, które istnieją w dniu nabycia rzeczy lub prawa majątkowego. Należy bowiem mieć na uwadze, że istotą przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn jest objęcie podatkiem przyrostu czystej wartości majątku podatnika.

Stosownie do art. 8 ust. 3 powołanej wyżej ustawy wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.

W myśl art. 9 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 4902 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.

Stosownie do art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

W myśl art. 14 ust. 3 powołanej ustawy do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1. do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2. do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3. do grupy III - innych nabywców.

Zgodnie z art. 244 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459) ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka.

Hipotekę regulują odrębne przepisy, a mianowicie ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2016 r., poz. 790, ze zm.). Zgodnie z art. 65 ust. 1 tej ustawy w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).(...)

Podstawę opodatkowania należy ustalić stosownie do uregulowań zawartych w art. 7 tej ustawy, mając jednak na uwadze, że z punktu widzenia ustalania podstawy opodatkowania, długi i ciężary, pomniejszają wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych ale wyłącznie te, które istnieją w dniu nabycia rzeczy i praw majątkowych. Istotą przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn jest bowiem objęcie podatkiem przyrostu czystej wartości majątku podatnika.

Nadmienia się, iż ustawodawca nie podaje definicji długów i ciężarów. Jednocześnie rozszerza to pojęcie w ust. 2 i 3 art. 7 ustawy przykładowo wyliczając przypadki, które stanowią długi i ciężary. Oznacza to, iż długi i ciężary, w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn, stanowią katalog otwarty. Ustanowienie na nieruchomości hipoteki, w przypadku nabycia lokalu mieszkalnego, bezspornie stanowi obciążenie, które należy zaliczyć do długów i ciężarów, w rozumieniu art. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że w sytuacji nabycia przez Wnioskodawczynię w drodze zapisu windykacyjnego lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką, obciążenie to stanowi ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Należy więc zgodzić się z Wnioskodawczynią, że podstawę opodatkowania w analizowanej sytuacji stanowi czysta wartość nabywanego lokalu mieszkalnego (po odliczeniu wartości hipoteki). (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów