Podatek od spadku: darowizna mieszkania a ulga mieszkaniowa

Przeczytaj także: Ulga mieszkaniowa w podatku od spadku: notariusz ważniejszy od sądu

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawczyni odziedziczyła po swoich rodzicach - zmarłych w latach 80-tych gospodarstwo rolne, w skład którego wchodził m.in. niewielki dom (64 m²) z działką (ok. 900 m²). Sprawa spadkowa odbyła się dopiero w 2013 r. W stosunku do nabytego domu wnioskodawczyni skorzystała z ulgi określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn i nie płaciła z tego tytułu podatku od spadku.

Obecnie zainteresowana rozważa przekazanie powyższych nieruchomości swoim dzieciom. Nadal jednak będzie mieszkać w opisanym wyżej budynku mieszkalnym.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy w takiej sytuacji straci prawo do ulgi mieszkaniowej, określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Na wstępie Organ pragnie zaznaczyć, iż ponieważ opisane we wniosku nabycie tytułem dziedziczenia (spadku), domu wraz z działką nastąpiło w dacie śmierci ojca, tj. w latach osiemdziesiątych, w niniejszej sprawie będą miały zastosowanie przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2006 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2006 r., Nr 222, poz. 1629, ze zm.) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2007 r., stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym w dacie 31 grudnia 2006 r.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. yudokatia - Fotolia.com

Dom

Celem ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn jest zwolnienie bliskich spadkodawcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkalnej, gdy nie mają oni innego lokum.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2004 r., Nr 142, poz. 1514, ze zm.), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem spadku.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. yudokatia - Fotolia.com

Dom

Celem ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn jest zwolnienie bliskich spadkodawcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkalnej, gdy nie mają oni innego lokum.

Stosownie do treści art. 5 i art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy, przy nabyciu w drodze dziedziczenia, ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych oraz powstaje z chwilą przyjęcia spadku.

Zgodnie natomiast z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności i prawa użytkowania wieczystego gospodarstwa rolnego lub jego części oraz innych praw do takiego gospodarstwa lub jego części, jak również działki przyzagrodowej, z wyjątkiem m.in. budynków mieszkalnych.

Natomiast według art. 4 ust. 5 ww. ustawy, ilekroć jest w niej mowa o gospodarstwie rolnym, oznacza to gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym.

Na tle powyższego należy stwierdzić, że zwolnienie zawarte w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r., przysługuje w każdym wypadku, gdy przedmiotem spadku jest gospodarstwo rolne lub jego część – w rozumieniu ustawy o podatku rolnym.

Z treści ww. artykułu wynika jednak, że ustawodawca wyłączył zwolnienie od podatku m.in. dla budynków mieszkalnych.

W związku z powyższym w celu zwolnienia się z obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn obejmującego otrzymanie nieruchomości posadowionej na nabytym gospodarstwie rolnym, koniecznym jest zastosowanie zwolnienia zawartego w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeśli istnieją ku temu uwarunkowania.

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Ulga, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:
1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4 (tj. jeżeli nabywca jest obywatelem polskim lub ma miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej);
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy;
3. nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu;
5. będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:
a. od dnia złożenia zeznania podatkowego - jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,
b. od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.(...)

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że zasadniczym celem ustawodawcy jest zwolnienie bliskich spadkodawcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkaniowej, gdy nie dysponują innym mieszkaniem czy domem i będą zamieszkiwać w uzyskanej nieruchomości przez 5 lat od dnia określonego w cytowany przepisie art. 16 ust. 2 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Warunkiem niezbędnym do skorzystania z ulgi przewidzianej w art. 16 ww. ustawy jest łączne spełnienie wszystkich zawartych w tym przepisie warunków.

Ponieważ przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia „miejsce zamieszkania”, dlatego należy posiłkować się definicją miejsca zamieszkania znajdującą się w art. 25 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zm.). Miejscem zamieszkania osoby fizycznej, zgodnie z ww. przepisem jest miejsce, w którym ta osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. Do ustalenia zatem miejsca zamieszkania potrzebne są według tego przepisu dwa momenty: moment zewnętrzny, tj. faktyczne przebywanie i wewnętrzny, tj. zamiar stałego pobytu, które muszą występować łącznie.

Powyższe oznacza faktyczne przebywanie w tym lokalu mieszkalnym, który był przedmiotem nabycia w drodze spadku i został objęty ulgą mieszkaniową.

Należy przy tym zauważyć, iż unormowania art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r. nie nakładają obowiązku utrzymywania tytułu prawnego do nabytego w drodze spadku lokalu oraz zameldowania na pobyt stały. Przepis ten natomiast nakłada obowiązek zamieszkiwania w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat, liczonych według zasad w tym przepisie wskazanych.

Fakt, iż Wnioskodawczyni zamierza przenieść prawo własności domu wraz działką na swego syna przy jednoczesnym dalszym zamieszkiwaniu w przedmiotowej nieruchomości nie skutkuje utratą ulgi mieszkaniowej, bowiem wszystkie warunki określone w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jakie nałożył ustawodawca na podatnika, będą spełnione łącznie.

Reasumując stwierdzić należy, iż Wnioskodawczyni, która w drodze umowy darowizny przekaże swojemu synowi dom wraz z działką, nie utraci z tego tytułu prawa do ulgi zawartej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli będzie w tym domu zamieszkiwała przez okres 5 lat, począwszy od okresu określonego w art. 16 ust. 2 pkt 5 ww. ustawy. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów