Darowizny na działalność charytatywną kościoła w PIT za 2016 r.

Przeczytaj także: Ulga na krew w zeznaniu podatkowym PIT 2016

Wskazana wyżej ulga (na kościół) znajduje się w ustawach regulujących stosunek Państwa do poszczególnych kościołów, wśród których można wymienić m.in. ustawę z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 29, poz. 154 z późn. zm.). Omówienie odliczenia dokonamy na podstawie tych właśnie regulacji. Należy jednak mieć świadomość tego, że ulga taka znalazła się także w innych aktach prawnych regulujących stosunek Państwa do kościoła innych wyznań.

Mamy tutaj do czynienia z nietypową sytuacją, w której to ustawodawca w akcie prawnym w ogóle niezwiązanym z podatkami postanowił uregulować ulgę podatkową, do której mają prawo podatnicy przekazujący darowizny kościołowi w określonym celu.

Jak to zostało już podkreślone we wstępie, ulga na kościół nie jest w żaden sposób limitowana. Stąd jeżeli dla przykładu podatnik postanowi przekazać na charytatywno-opiekuńczą działalność kościoła połowę swoich dochodów - taką ich wartość będzie mógł odliczyć w rocznym PIT, istotnie obniżając podatek należny fiskusowi. Warto jednakże pamiętać, że odliczeniu podlegają jedynie darowizny przekazane w trakcie danego roku podatkowego - nie przechodzi ono na lata następne.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18.02.2003 r. sygn. akt SA/Bd 194/03 wskazał, że darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła mogą być odliczane od podstawy opodatkowania w pełnej wysokości a nie w limicie, o jakim mowa w art. 26 ust. 1 pkt. 9 lit b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 14 marca 2005 r., sygn. akt: FPS 5/04, podjętej w składzie 20 sędziów orzekł, że „(…) regulacje ustaw kościelnych mają charakter szczególny w stosunku do unormowań dotyczących podatku dochodowego, zawartych w przepisach u.p.d.o.f. (…) z uwagi na zawarte we wskazanych wyżej przepisach ustaw kościelnych wyraźne wyłączenie zastosowania ogólnych przepisów u.p.d.o.f. do darowizn na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą nie ma zastosowania 10% limit odliczenia, o którym mowa w art. 26 ust. 1 tej ustawy.(...)”

Samo przekazanie darowizny nie jest jednak wystarczające, aby zmniejszyć zobowiązanie podatkowe. Ważny jest tutaj także cel, na jaki darowizna jest przekazana oraz odpowiedni sposób jej udokumentowania.

Tylko działalność charytatywno-opiekuńcza kościoła

Zarówno ustawa podatkowa jak ustawa o stosunku Państwa do kościoła nie definiują pojęcia działalności charytatywno-opiekuńczej kościoła. Podane zostały jednakże przykłady czynności zaliczanych do takiej działalności.

Katalog czynności jest stosunkowo szeroki i co ważniejsze - otwarty. Mieszczą się tutaj w związku z tym także inne czynności, wyżej nie wymienione ale o zbliżonym charakterze.

Niezbędne dokumenty

Zarówno ustawa o stosunku Państwa do kościoła jak i ustawa podatkowa wymagają posiadania na okoliczność skorzystania z ulgi nie tylko dowodu potwierdzającego przekazanie pieniędzy, ale także dodatkowej dokumentacji.

W stosunku do przepisów podatkowych stosujemy tutaj ogólne warunki dokumentowania odliczeń. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych mówi mianowicie, iż darczyńca zamierzający skorzystać z odliczenia, w zeznaniu rocznym musi podać kwotę darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego. Wśród tych ostatnich mieszczą się w szczególność nazwa takiego podmiotu oraz jego adres.

Drugim wymogiem wynikającym z ustawy podatkowej, a niezbędnym do skorzystania z odliczenia, jest posiadanie dowodu potwierdzającego dokonanie darowizny. W przypadku darowizny środków pieniężnych musi to być potwierdzenie wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego. Darowizny takiej nie można wpłacić w kasie danej organizacji - takie przekazania nie będą przez fiskusa honorowane przy określaniu prawa do ulgi.

W przypadku natomiast darowizn innych aniżeli pieniężne, darczyńca musi posiadać dowód, z którego będą wynikać dane identyfikujące darczyńcę i obdarowanego, wartość przekazanej darowizny jak też oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu.

Na tym jednak nie koniec, mimo że regulacje podatkowe tutaj się kończą. Otóż ustawa o stosunku Państwa do kościoła dodaje, że kościelna osoba prawna, która otrzymała darowiznę na działalność charytatywno-opiekuńczą, winna przedstawić darczyńcy pokwitowanie odbioru darowizny (którym zdaje się może być wskazana wyżej umowa darowizny) oraz w okresie dwóch lat od jej przekazania sprawozdanie o przeznaczeniu darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą.

Sprawozdanie od kościoła

Niestety ustawa o stosunku Państwa do kościoła wspomina jedynie o obowiązku sporządzenia i przekazania darczyńcy sprawozdania z odpowiedniego wykorzystania darowizny. Nie mówi jednak, co takie sprawozdanie powinno zawierać. Również ustawa podatkowa tego nie wyjaśnia.

Wskazówek możemy jednak szukać w orzecznictwie sądowym. Zdaniem sądu sprawozdanie takie powinno przyjąć formę dokumentu. Nie może przy tym być zbyt ogólne.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 29 października 2003 r., sygn. akt SA/Bd 2181/03 uznał, że ogólne wskazanie celu, na jaki przeznaczono darowiznę, poprzez podatnie – cele charytatywno-opiekuńcze – nie spełnia wymogów ustawy, gdyż nie stanowi sprawozdania.
Sprawozdanie to bowiem dokument, który powinien zawierać oprócz daty i podpisu osoby go sporządzającej także opis zdarzeń z taką dokładnością, aby organ podatkowy mógł dokonać kontroli opisanych w nim faktów.
Ogólne wskazanie celu, na jaki przeznaczono darowiznę, przez podanie - "na cele charytatywno-opiekuńcze" nie spełnia wymogów ustawy, gdyż nie stanowi sprawozdania, jeśli w oświadczeniach brak jest jakichkolwiek danych na temat takiej działalności.
Nadto im sprawozdanie takie będzie bardziej dokładne i weryfikowalne, tym lepiej.

Jeżeli z jakichś względów sprawozdanie nie trafi do darczyńcy, ten powinien skorygować dokonane odliczenie. W efekcie zwiększeniu ulegnie u niego podstawa opodatkowania podatkiem dochodowym jak i wartość należnego podatku, który trzeba będzie dopłacić wraz z odsetkami za zwłokę. Korekty odliczenia należy bowiem dokonać w tym roku, w którym ono wystąpiło, a nie na bieżąco. Tym samym konsekwencje podatkowe w pełni spadną tutaj na darczyńcę (który skorzystał z odliczenia), mimo że to nie on sprawozdanie takie sporządza i może go nie otrzymać nie ze swojej winy.

Naczelnego Sądu Administracyjnego w przytoczonym wyżej wyroku sygn. akt SA/Bd 2181/03 wskazał, że skoro skarżący zamierzali odliczyć od dochodu darowizny na tę działalność, to na nich spoczywał ciężar przedstawienia sprawozdania o przeznaczeniu darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą.
Organy podatkowe są przy tym uprawnione do oceny przedstawionego dowodu (sprawozdania) ze względu na konieczność wykazania przez podatnika, iż przekazana darowizna została przeznaczona na cel stanowiący podstawę do jej odliczenia od dochodu.

Dla kogo odliczenie

Wartość odliczenia, wraz z danymi obdarowanego, wykazywana jest w załączniku PIT/O. Formularz ten można dołączać jedynie do formularzy PIT-28, PIT-36 i PIT-37 (pomimo tego, że zgodnie art. 55 ust. 7 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej prawo do skorzystania z odliczenia powinien mieć każdy podatnik rozliczający podatek dochodowy).

Na moment dokonania odliczenia w zeznaniu podatkowym podatnik musi posiadać dokumenty wymagane przez ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych (przelew przekazujący środki pieniężne bądź inny dokument w przypadku darowizn innych aniżeli pieniężne), zaś w ciągu dwóch lat od dokonania darowizny (czyli już po wykazaniu ulgi w zeznaniu podatkowym) musi posiadać sprawozdanie z jej wykorzystania, które może zweryfikować organ podatkowy.

Odliczeniu podlegają darowizny na cele charytatywno-opiekuńcze dokonane także na rzecz innych kościołów, nie tylko katolickiego (który tutaj został użyty jako przykładowy, do omówienia odliczenia). Odliczyć można darowizny na cele charytatywno - opiekuńcze przekazane na rzecz:

• Kościoła Katolickiego,
• Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego,
• Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego,
• Kościoła Ewangelicko-Reformowanego,
• Kościoła Ewangelicko-Metodystyczny,
• Kościoła Chrześcijan Baptystów,
• Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego,
• Kościoła Polskokatolicki,
• Kościoła Katolicki Mariawitów,
• Kościoła Starokatolicki Mariawitów,
• Kościoła Zielonoświątkowy.