Liczenie odsetek od niezapłaconych zaliczek na podatek

Przeczytaj także: Nadpłata w zeznaniu rocznym a niezapłacone zaliczki na podatek

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym oraz uzyskuje przychody z działalności wykonywanej osobiście. Te pierwsze rozlicza na PIT-36L, drugie zaś na PIT-37.

Zadał on pytanie, czy odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek dochodowy z tytułu prowadzonej firmy powinny być naliczane począwszy od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności danej zaliczki do dnia złożenia zeznania podatkowego PIT-36L za dany rok i czy odsetki powstałe w taki sposób mogą być pokryte z nadpłaconej kwoty podatku wykazanej w zeznaniu PIT-37 złożonym za ten sam rok podatkowy co zeznanie PIT-36L? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) W myśl definicji, zawartej w art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm., dalej: „o.p.”), ilekroć w ustawie jest mowa o podatkach - rozumie się przez to również:
a. zaliczki na podatki,
b. raty podatków, jeżeli przepisy prawa podatkowego przewidują płatność podatku w ratach,
c. opłaty oraz niepodatkowe należności budżetowe.

W myśl natomiast art. 47 § 3 o.p., jeżeli podatnik jest obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek, za termin płatności uważa się ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. tetxu - Fotolia.com

Od zaliczek na podatek także liczymy odsetki podatkowe

Odsetki podatkowe od niezapłaconych zaliczek na podatek liczy się od dnia następującego po terminie płatności takiej zaliczki.

Stosownie do art. 51 § 1 ww. ustawy, zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności. Za zaległość podatkową uważa się także niezapłaconą w terminie płatności zaliczkę na podatek, w tym również zaliczkę, o której mowa w art. 23a, lub ratę podatku (art. 51 § 2 o.p.). Powyższe oznacza, że uchybienie terminowi płatności lub zapłata podatku (jak również zaliczki na podatek) w wysokości niższej od należnej, skutkuje uznaniem z mocy prawa należności za zaległość podatkową.

Zgodnie z art. 53 § 1 o.p., od zaległości podatkowych, z zastrzeżeniem art. 52 § 1 pkt 2 i art. 54, naliczane są odsetki za zwłokę. Przepis § 1 stosuje się również do nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek w części przekraczającej wysokość podatku należnego za okres rozliczeniowy (art. 53 § 2 o.p.).

W związku z art. 53 § 3 cytowanej ustawy, Odsetki za zwłokę nalicza podatnik, płatnik, inkasent, następca prawny lub osoba trzecia odpowiadająca za zaległości podatkowe, z zastrzeżeniem art. 53a, art. 62 § 4, art. 66 § 5, art. 67a § 1 pkt 1 lub 2 i art. 76a § 1. Stosownie natomiast do art. 53 § 4 o.p., odsetki za zwłokę naliczane są od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku lub terminu, w którym płatnik lub inkasent był obowiązany dokonać wpłaty podatku na rachunek organu podatkowego.

Art. 53a § 1 o.p. stanowi, że jeżeli w postępowaniu podatkowym po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego organ podatkowy stwierdzi, że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył deklaracji, wysokość zaliczek jest inna niż wykazana w deklaracji lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części, organ ten wydaje decyzję, w której określa wysokość odsetek za zwłokę na dzień złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, a w przypadku niezłożenia zeznania w terminie - odsetki na ostatni dzień terminu złożenia zeznania, przyjmując prawidłową wysokość zaliczek na podatek.

W myśl art. 55 § 1 i 2 ww. ustawy, odsetki za zwłokę wpłacane są bez wezwania organu podatkowego. Jednakże, jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim, w dniu wpłaty, pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.

Szczegółowe zasady naliczania odsetek za zwłokę zostały określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz.U. Nr 165, poz. 1373 z późn. zm.), wydanym m.in. na podstawie art. 58 Ordynacji podatkowej.

Z treści § 4 ust. 1 pkt 1 i 7 ww. rozporządzenia wynika, że odsetki za zwłokę naliczane są do dnia, włącznie z tym dniem:
• zapłaty podatku (pkt 1),
• złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, a w przypadku niezłożenia zeznania w terminie, na ostatni dzień terminu złożenia zeznania - od nieuregulowanych w terminie płatności w całości lub w części zaliczek na podatek dochodowy (pkt 7).

Zauważyć jednakże należy, że zobowiązania z tytułu zaliczek na podatek dochodowy oraz zobowiązania z tytułu podatków to dwie różne instytucje prawa podatkowego. Istotą zaliczki jest dokonywanie wpłat na poczet nieustalonej jeszcze należności podatkowej. Zaliczki na poczet podatków są zatem formą stopniowego poboru należności podatkowych w tych podatkach, w których ustalenie podstawy obliczenia podatku, a więc i wysokości zobowiązania podatkowego następuje dopiero po upływie pewnego okresu, zazwyczaj roku podatkowego.

W podatku dochodowym od osób fizycznych zarówno zobowiązania z tytułu podatku, jak i z tytułu zaliczek mają wspólne źródło, jakim jest obowiązek podatkowy. Jednakże bezpośrednie związki pomiędzy zaliczkami i podatkiem pojawiają się dopiero w momencie, gdy możliwe staje się porównanie sumy wpłaconych zaliczek i ustalonej po upływie roku podatkowego kwoty należnego zobowiązania podatkowego, a więc wraz ze złożeniem zeznania podatkowego.

W obowiązującym – w odniesieniu do przedstawionego stanu faktycznego – stanie prawnym, z upływem 20 stycznia następnego roku podatkowego, zaliczki tracą swoją odrębność i tymczasowy charakter, stając się elementem należnego podatku. Z upływem ww. terminu kończy się zatem ich samoistny byt prawny, w związku z czym nie można ich już dochodzić. Możliwe jest jedynie dochodzenie odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek. Co do zasady, termin uiszczenia różnicy pomiędzy podatkiem należnym, wynikającym z zeznania, a sumą należnych za dany rok zaliczek upływa 30 kwietnia roku następnego po danym roku podatkowym. W myśl bowiem art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 1aa, 7 i 8. Powyższa zasada ma również zastosowanie do podatników opodatkowanych tzw. podatnikiem liniowym, stosownie bowiem do treści art. 45 ust. 1a pkt 2 cyt. ustawy, w terminie określonym w ust. 1 podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznania, według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30c.

W terminie określonym w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 7, podatnicy są m.in. obowiązani wpłacić:
• różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania, o którym mowa w ust. 1, a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników (art. 45 ust. 4 pkt 1 ww. ustawy),
• należny podatek dochodowy wynikający z zeznania, o którym mowa w ust. 1a pkt 2, albo różnicę pomiędzy podatkiem należnym wynikającym z zeznania, o którym mowa w ust. 1a pkt 2, a sumą należnych za dany rok zaliczek (art. 45 ust. 4 pkt 3 ww. ustawy).

W konsekwencji powyższego, po upływie ustawowego terminu do złożenia zeznania podatkowego niedopłacona część podatku staje się zaległością podatkową i od tej chwili nalicza się od niej odsetki za zwłokę. Biorąc pod uwagę, że po upływie roku podatkowego następuje utrata odrębności zaliczek na podatek, a wskutek złożenia zeznania podatkowego następuje konkretyzacja zobowiązania podatkowego oraz uwzględniając fakt, iż po upływie terminu do dokonania rozliczenia rocznego rozpoczyna się naliczanie odsetek od zaległości podatkowej wynikającej z tego rozliczenia, należy wyprowadzić wniosek, że odsetki za zwłokę od nieuiszczonych lub niepokrytych w pełni wpłatami zaliczek miesięcznych na podatek mogą być naliczane jedynie do terminu złożenia zeznania podatkowego.

Takie stanowisko znajduje dodatkowe potwierdzenie w tym, że wraz z ustaniem odrębności zaliczek, czyli zakończeniem ich bytu prawnego nie można ich od tej chwili traktować w dalszym ciągu jako samodzielnej zaległości podatkowej w rozumieniu art. 51 § 2 Ordynacji podatkowej. Ponieważ w myśl art. 53 § 1 Ordynacji podatkowej odsetki za zwłokę nalicza się od zaległości podatkowych, utrata w wymieniony wyżej sposób przymiotu zaległości przez niezapłacone w terminie zaliczki na podatek uniemożliwia tym samym, (oczywiście po złożeniu zeznania podatkowego) dalsze naliczanie od nich wskazanych odsetek.

W myśl art. 73 § 1 o.p., nadpłata powstaje, z zastrzeżeniem § 2, z dniem:
1. zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej;
2. pobrania przez płatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej;
3. zapłaty przez płatnika lub inkasenta należności wynikającej z decyzji o jego odpowiedzialności podatkowej, jeżeli należność ta została określona nienależnie lub w wysokości większej od należnej;
4. wpłacenia przez płatnika lub inkasenta podatku w wysokości większej od wysokości pobranego podatku;
5. zapłaty przez osobę trzecią lub spadkobiercę należności wynikającej z decyzji o odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy, jeżeli należność ta została określona nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

Zgodnie z art. 73 § 2 pkt 1 o.p., nadpłata powstaje z dniem złożenia zeznania rocznego - dla podatników podatku dochodowego.

Stosownie do art. 76 § 1 ww. ustawy, nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, kosztów upomnienia oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.

Mając na względzie przytoczony wyżej stan prawny, wskazać należy, że odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek dochodowy z tytułu działalności gospodarczej powinny być naliczane począwszy od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności danej zaliczki do dnia złożenia zeznania podatkowego PIT-36L za dany rok. Ww. odsetki mogą zostać pokryte z nadpłaconej kwoty podatku wykazanej w zeznaniu PIT-37 złożonym za ten sam rok podatkowy co zeznanie PIT-36L.(...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów