Jaki formularz rozliczenia podatkowego PIT za 2016 r.?

Przeczytaj także: Po majówce nie rozliczysz się z PIT z żoną czy dzieckiem

Ryczałt ewidencjonowany i karta podatkowa - zapłata PIT i złożenie zeznania do 31 stycznia 2017 r.

Na pierwszy ogień, wzorem lat ubiegłych, idą oczywiście podatnicy podlegający pod ustawę o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, a więc płacący ryczałt ewidencjonowany, kartę podatkową bądź podatek od osób duchownych opodatkowanych ryczałtem.

Warto przy tym pamiętać, że kartowicze bądź duchowni nie składają rozliczenia rocznego, a jedynie informację o zapłaconych (w ciągu całego 2016 r.) i odliczonych od podatku składkach na ubezpieczenie zdrowotne.

Osoby opodatkowane kartą podatkową bądź duchowni rozliczający się ryczałtem, nie płacą bowiem podatku od uzyskanego dochodu czy przychodu. Ich obowiązki względem fiskusa są istotnie ograniczone. W szczególności nie ustalają oni samodzielnie podstawy opodatkowania jak też nie obliczają należnego podatku. Obowiązki te przejmuje właściwy naczelnik urzędu skarbowego, który w wydanej decyzji określa wysokość daniny (którą oczywiście trzeba przekazywać w trakcie roku za poszczególne okresy rozliczeniowe, a nie dopiero po jego zakończeniu).

Takie „udogodnienia” mają jednakże swoją cenę. Otóż podatnicy korzystający ze wskazanych uproszczeń zostali w zasadzie pozbawieni wszystkich ulg i odliczeń podatkowych. Podatek przekazywany do urzędu mogą jedynie pomniejszyć o zapłacone w danym roku składki na ubezpieczenie zdrowotne (w wartości przysługującej do odliczenia). O wysokości tego odliczenia, z którego skorzystali w danym roku podatkowym, muszą powiadomić urząd skarbowy na podanych wyżej formularzach.

Pierwszymi podatnikami, którzy są zobowiązani do złożenia zeznania podatkowego (do 31 stycznia 2017 r.) za rok 2017 są z kolei korzystający z opodatkowania ryczałtu ewidencjonowanego. Warto w tym miejscu dodać, że ryczałt ewidencjonowany może przy tym być opłacany obecnie z trzech różnych źródeł przychodu: pozarolnicza działalność gospodarcza, tzw. prywatny najem i dzierżawa oraz inne źródła w zakresie sprzedaży przez rolników przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, a pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu. Opodatkowaniu ryczałtem podlega przychód a nie dochód.

I tak prawo do najniższej stawki ryczałtu mają podatnicy trudniący się handlem (z pewnymi zastrzeżeniami) czy gastronomią. Stawka 5,5% jest zarezerwowana dla usług budowlanych i niektórych transportowych oraz sprzedaży własnych produktów (wytworzonych z materiału własnego a nie powierzonego). Stawka 8,5% jest stosowana do pozostałych usług, do których nie mają zastosowania inne stawki ryczałtu. 17% podatek płacą natomiast m.in. działający w szeroko rozumianej grupie usług niematerialnych, zaś stawka 20% została przewidziana dla wolnych zawodów. Stawkę 10% stosuje się niezwykle rzadko przy niektórych czynnościach.

Przychody z najmu czy dzierżawy uzyskiwane poza działalnością gospodarczą, czyli tzw. najmu prywatnego, podlegają opodatkowaniu 8,5% stawką ryczałtu. Warto dodać, że nie ma tutaj limitu przychodu, który w taki sposób może być opodatkowany (inaczej aniżeli w przypadku działalności gospodarczej.

Rolnicy natomiast od przychodów ze sprzedaży własnych (przetworzonych) produktów roślinnych i zwierzęcych płacą ryczałt wg stawki 2%.

Jeżeli podatnik zamierza dodatkowo skorzystać z przysługujących mu ulg i odliczeń (innych aniżeli odliczenie składek społecznych i zdrowotnych), a wykazywanych na odrębnych formularzach, do zeznania dołącza także kolejne załączniki oznaczone symbolami PIT/D oraz PIT/O. Pierwszy z wymienionych został przewidziany dla ulg związanych z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych podatnika. Chodzi tutaj o ulgi budowlane czy odsetkową, które obecnie już nie obowiązują, niemniej część podatników nadal je rozlicza na zasadach tzw. praw nabytych.

Załącznik PIT/O został natomiast przewidziany dla pozostałych ulg (w tym także rozliczanych na zasadach praw nabytych), czyli np. ulgi rehabilitacyjnej, na Internet, darowizn itp. Warto dodać, że od ryczałtu ewidencjonowanego nie można odliczyć ulgi prorodzinnej (dla której miejsce również znalazło się w załączniku PIT/O.

W urzędzie skarbowym należy oczywiście złożyć komplet takich dokumentów, czyli zeznanie podatkowe PIT-28 wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami.

Umowa o pracę, zlecenie i o dzieło, renty oraz emerytury z reguły na PIT-37

Formularz, który cieszy się największą popularnością wśród podatników, jest oznaczony symbolem PIT-37. Składa się go co do zasady do końca kwietnia roku następnego, a w przypadku PIT-ów 2017 - do 02 maja 2017 r. (jako że 30 kwiecień przypada w niedzielę, a 1 maj to święto).

Duża popularność wynika z jego przeznaczenia. Otóż został on przewidziany dla podatników, którzy uzyskują przychody za pośrednictwem płatnika ze źródeł położonych na terytorium RP. Przypomnijmy, że płatnikiem jest podmiot, który wyręcza podatnika z obowiązku obliczenia i wpłacenia zaliczki na podatek do urzędu skarbowego.

Wśród najpopularniejszych przychodów wykazywanych na PIT-37 można wymienić m.in. przychody z tytułu:

• wynagrodzeń i innych przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy (w tym spółdzielczego stosunku pracy) oraz pracy nakładczej,
• emerytur lub rent krajowych (w tym rent strukturalnych, rent socjalnych),
• świadczeń przedemerytalnych, zasiłków przedemerytalnych,
• należności z tytułu członkostwa w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych lub innych spółdzielniach zajmujących się produkcją rolną,
• zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego,
• stypendiów,
• przychodów z działalności wykonywanej osobiście (m.in. z umów zlecenia i o dzieło zawieranych z przedsiębiorcami, kontraktów menedżerskich, zasiadania w radach nadzorczych, pełnienia obowiązków społecznych, działalności sportowej),
• przychodów z praw autorskich i innych praw majątkowych,
• świadczeń wypłaconych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
• należności za pracę przysługujących tymczasowo aresztowanym oraz skazanym,
• należności z umowy aktywizacyjnej.

Opodatkowanie skalą podatkową to z jednej strony stosunkowo wysokie stawki podatku (18% i 32%), z drugiej zaś podatek liczony od dochodu oraz najszerszy zakres stosowania ulg, odliczeń oraz preferencji podatkowych przewidzianych w ustawach.

Do zeznania podstawowego PIT-37 bardzo często są dołączane załączniki PIT/D oraz PIT/O - podobnie jak przy ryczałcie. Obecnie bardzo dużą popularnością wśród podatników cieszy się ulga prorodzinna, pozwalająca zaoszczędzić na podatku nawet kilka tysięcy złotych, gdy podatnik posiada kilkoro pociech. Ulga ta jest rozliczana na formularzu PIT/O. Warto w tym miejscu dodać, że prawo do ulgi prorodzinnej mają jedynie podatnicy uzyskujący dochody opodatkowane skalą podatkową. Ulgi tej nie pozbawia przy tym uzyskiwanie także dochodów opodatkowanych w inny sposób.

Podatek z działalności gospodarczej liczony od dochodu na PIT-36 lub PIT-36L

Ryczałt czy karta podatkowa to nie jedyne formy opodatkowania własnego biznesu. Można wręcz powiedzieć, że są on kierowane do stosunkowo wąskiego brona przedsiębiorców (którzy w dodatku nie muszą z nich korzystać). Podatek może tutaj być płacony także od dochodu, wg skali podatkowej bądź stałej stawki liniowej w wysokości 19%.

Skala podatkowa charakteryzuje się progresją podatkową, która powoduje, że wartość podatku rośnie razem z dochodem. Od kilku lat mamy dwie stawki skali. I tak stawka tego podatku wynosi 18%, niemniej jedynie do dochodu w wysokości nieprzekraczającej 85 528 zł - od nadwyżki ponad ten limit trzeba zapłacić podatek 32% (chodzi oczywiście o dochód pomniejszony o przysługujące odliczenia). Występuje tutaj kwota wolna od podatku (3 091 zł) oraz pełny wachlarz ulg i odliczeń podatkowych.

Podatek liniowy jest natomiast liczony wg jednolitej stawki podatku w wysokości 19% bez względu na wartość uzyskanego dochodu. Nie ma kwoty wolnej - opodatkować trzeba każdą zarobioną złotówkę. Należy też pamiętać, że ta forma opodatkowania pozbawia większości przywilejów dostępnych przy opodatkowaniu skalą.

Przedsiębiorcy, którzy podatek z firmy płacą wg skali podatkowej, rozliczenia dokonują na formularzu PIT-36, z kolei dla liniowców został przewidziany PIT-36L. Do formularzy tych obowiązkowo trzeba dołączyć PIT/B (przy uzyskiwaniu dochodów z działalności gospodarczej). Do formularza PIT-36 dołączyć można także szereg innych załączników, jak PIT/D, PIT/O, w których wykazywane są ulgi i odliczenia, jak też PIT/M czy PIT/ZG (przewidziany w przypadku dochodów zagranicznych, dołączany także do PIT-36L), w których wykazywane są dodatkowe przychody do opodatkowania.

PIT-36 oraz PIT-36L z załącznikami za rok 2016 składa się do 02 maja 2017 r.

Dochody z giełdy na PIT-38

Kolejnym formularzem, z którym zetknie się spora część podatników, jest PIT-38. To zeznanie podatkowe przewidziane zostało dla rozliczania przychodów uzyskanych z tytułu:

1. odpłatnego zbycia:
   • papierów wartościowych,
   • pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka),
   • pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających,
   • udziałów w spółkach mających osobowość prawną
2. objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Także i on, za 2016 r., powinien trafić do właściwego urzędu skarbowego w terminie do 02 maja 2016. Wykazane w nim przychody nie są łączone z przychodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych. Opodatkowaniu podlega tutaj dochód, zaś właściwa stawka podatku dla tego rodzaju dochodów wynosi 19%.

PIT-39 dla rozliczenia sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych

Fiskus chce wiedzieć o dokonanych przez podatników transakcjach sprzedaży (bądź zamiany) samej ziemi, gruntu wraz z budynkiem, mieszkania, a także udziałów w powyższych. Interesują go jednak jedynie te transakcje, w których to pomiędzy nabyciem a (odpłatnym) zbyciem nie upłynęło 5 lat (licząc od końca roku ich nabycia, zarówno odpłatnego jak i nieodpłatnego).

Bardzo często trzeba też liczyć się z zapłatą podatku od takich transakcji.
Do rozliczania przychodów ze sprzedaży nieruchomości (oraz związanych z nimi praw majątkowych) służy właśnie formularz oznaczony symbolem PIT-39. Opodatkowany jest tutaj oczywiście dochód rozumiany jako różnica pomiędzy uzyskanym przychodem a kosztami jego uzyskania. Ustawodawca przewidział także ulgę podatkową deklarowaną bezpośrednio w tej deklaracji .

Zeznanie PIT-39 za 2016 r. także należy złożyć w urzędzie skarbowym do 02 maja 2017 r.

Inne dochody opodatkowane skalą podatkową w PIT-36

Jak zostało to już wyżej podkreślone, zakres dochodów rozliczanych na formularzu PIT-37 jest ograniczony. Zeznanie to jest bowiem właściwe jedynie wówczas, gdy podatnik uzyskuje dochody za pośrednictwem płatnika, które opodatkowane są skalą podatkową. Ustawa podatkowa zawiera natomiast dużo szerszy katalog dochodów w ten sposób opodatkowanych.

Jaki formularz zatem zastosować w przypadku wystąpienia dodatkowych dochodów - nie opisanych wyżej, a opodatkowanych skalą podatkową? Wówczas należy wszystkie takie dochody rozliczyć na deklaracji PIT-36.

Formularz ten ma bardzo szerokie zastosowanie (w związku z czym jest też dużo bardziej skomplikowany od PIT-37). Oprócz opisanych wyżej przychodów z działalności gospodarczej ujmuje się w nim także m.in. przychody

• z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub z innych umów o podobnym charakterze, jeżeli przychody te są opodatkowane na ogólnych zasadach wg skali podatkowej,
• od których podatnicy byli obowiązani samodzielnie opłacać zaliczki na podatek,
• ze źródeł przychodów położonych za granicą,
• z innych źródeł, opodatkowanych na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej, od których ani płatnik, ani podatnik w ciągu roku podatkowego nie miał obowiązku odprowadzania zaliczek (są to np. umowy cywilnoprawne zawierane przez dwie osoby prywatne, tj. nieprowadzące działalności gospodarczej).

Ponadto wypełniają go także podatnicy, którzy:

• korzystają z tzw. kredytu podatkowego
• doliczają do swoich dochodów dochody małoletnich dzieci
• obniżają dochód o straty z lat ubiegłych
• uzyskują przychody z tzw. innych źródeł (np. nagrody, sprzedaż przed upływem pół roku prywatnych rzeczy ruchomych itp.)
• są nierezydentami i wykazują należny zryczałtowany podatek dochodowy (określony w art. 29 ustawy), jeżeli podatek ten nie został pobrany przez płatnika,
• prowadzą działy specjalne produkcji rolnej.

Gdy PIT-37 koliduje z PIT-36

Zakres informacji wykazywanych na formularzu PIT-36 zawiera miejsce dla wszystkich przychodów, które rozliczane są na PIT-37. Podatnik, który uzyskuje jedynie dochody, dla których znajduje się miejsce zarówno w PIT-37 jak i PIT-36 wypełnia jedynie ten pierwszy.
Jeżeli jednak obok takich dochodów uzyskałby również inne, wykazywane jedynie w PIT-36, to w tym zeznaniu powinien rozliczyć wszystkie uzyskane dochody, a opodatkowane skalą podatkową. Nie należy tutaj składać odrębnie dwóch zeznań podatkowych, czyli PIT-37 i PIT-36.