Darowizna pieniędzy na cele mieszkaniowe z podatkiem

Przeczytaj także: Pieniądze od rodziców: darowizna czy obowiązek alimentacyjny?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca kupił wraz z żoną 17 marca 2016 r. mieszkanie o powierzchni niespełna 60 mkw. Następnie, 29 marca 2016 r. małżonkowie zawarli z teściem zainteresowanego umowę darowizny, na mocy której darował on małżonce pieniądze na pokrycie pierwszej wpłaty związanej z tym zakupem. Darowizna wyniosła 100 tys. zł. Całość środków pieniężnych została przy tym przekazana bezpośrednio przelewem na rachunek powierniczy otwarty w banku developera, z którego pobierane są wpłacone pieniądze. Z rachunku pieniądze przelane zostały dwa razy: pierwsza 18 tys. zł tytułem opłaty za miejsce postojowe oraz druga, 82 tys. zł tytułem pierwszej wpłaty za lokal mieszkalnych.

Wnioskodawca wraz z małżonką nie posiadają innej nieruchomości mieszkalnej - wynajmują jedynie pokój. W przyszłym roku zameldują się w nowym mieszkaniu.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy powinien zapłacić podatek od otrzymanej darowizny? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2016 r., poz. 205, ze zm.), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m. in. darowizny.

Art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, że obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. ratmaner - Fotolia.com

Darowizna pieniędzy na cele mieszkaniowe z podatkiem

Zięć, który otrzymał od teścia darowiznę pieniężną na zakup mieszkania, zapłaci z tego tytułu podatek od darowizny. Nie może on bowiem skorzystać z tzw. ulgi mieszkaniowej ani też ze zwolnienia przewidzianego dla najbliższej rodziny.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

W myśl art. 7 ust. 1 zdanie pierwsze, podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Jak wynika z art. 9 ust. 2 ww. ustawy, jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca (art. 14 ust. 1 cyt. ustawy). Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe – art. 14 ust. 2 cyt. ustawy. W myśl art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Jak wynika z przywołanych przepisów, nabycie tytułem darowizny podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Ustawodawca przewidział jednakże, w ściśle określonych przypadkach, zwolnienie z tego podatku.

I tak, zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9.637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19.274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.

Natomiast stosownie do art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo -kredytowej lub przekazem pocztowym.

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 cyt. ustawy). (...)

Wnioskodawca wskazując na art. 16 stwierdził, że nie powinien płacić podatku, gdyż środki finansowe zostały przekazane na nieruchomość.

Z art. 16 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy wynika iż, w przypadku nabycia własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie – w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny lub polecenia darczyńcy przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej – nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

Z powyższym stanowiskiem Wnioskodawcy – w świetle przywołanych przepisów – Organ nie może się zgodzić. Art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, do którego odwołuje się Wnioskodawca, dotyczy nabycia m.in. w drodze darowizny zasobów mieszkaniowych, ściśle w nim wymienionych (w tym lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość). Jak wynika z opisu stanu faktycznego przedmiotem darowizny otrzymanej przez Wnioskodawcę od teścia są środki pieniężne a nie lokal mieszkalny. Powołany przez Wnioskodawcę przepis nie ma więc zastosowania w opisanej sprawie. Nie ma więc racji Wnioskodawca, powołując się na art. 16 cyt. ustawy, że nie powinien płacić podatku z uwagi na przeznaczenie otrzymanych środków na nieruchomość.

W opisanym we wniosku stanie faktycznym, nie można zastosować również zwolnienia podatkowego określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, z uwagi na fakt, że Wnioskodawca środki finansowe otrzymał od teścia, czyli osoby zaliczonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn do pierwszej grupy podatkowej jednakże osoby niewymienionej w art. 4a ust. 1 pkt 1 omawianej ustawy. Ustawodawca bowiem w tymże przepisie ograniczył krąg osób objętych zwolnieniem podatkowym należących do pierwszej grupy podatkowej do małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy wykluczył natomiast z kręgu zwolnionych od podatku, na mocy tego przepisu – zięcia, synową i teściów.

W niniejszej sprawie może jednak znaleźć zastosowanie zwolnienie z opodatkowania określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn. Z treści wniosku wynika bowiem, że nabyte w drodze darowizny od teścia środki pieniężne zostały przeznaczone na pokrycie pierwszej wpłaty związanej z zakupem nieruchomości. Należy jednak zauważyć, że wskazanym zwolnieniem objęte są środki pieniężne w wysokości nieprzekraczającej 9.637 zł od jednego darczyńcy.

Pozostała po zastosowaniu zwolnienia z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy kwota środków pieniężnych nabytych przez Wnioskodawcę od teścia podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych, tj. przy uwzględnieniu powołanych zapisów art. 7 oraz art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy – z uwzględnieniem kwoty wolnej. (...)

Przy ustalaniu wysokości podatku przyjmuje się kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 i w art. 9 ust. 1 oraz skale podatkowe określone w ust. 1 obowiązujące w dniu powstania obowiązku podatkowego, z zastrzeżeniem ust. 4 (art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy). (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów