Korekta VAT od samochodu przychodem w podatku dochodowym

Przeczytaj także: Samochód ciężarowy: homologacja a podatki

problematykę zwróciła jedna z naszych forumowiczek, która nie wiedziała jak się zachować przy sprzedaży auta.

Otóż kupiła samochód osobowy, wprowadziła go do ewidencji środków trwałych i rozpoczęła amortyzować. Za jego wartość początkową uznała kwotę netto z faktury powiększoną o połowę nieodliczonego VAT-u, jako że samochód miał służyć zarówno prowadzonej działalności gospodarczej jak i celom prywatnym. Następnie, po niespełna miesiącu samochód ten sprzedała za cenę zakupu firmie leasingowej w celu tzw. leasingu zwrotnego. Do tej pory zdołała zatem naliczyć jeden odpis amortyzacyjny.

Sprzedaż samochodu do firmy leasingowe z jednej strony jest oczywiście opodatkowana VAT-em, z drugiej zaś uprawnia do korekty części VAT od zakupu, której wcześniej nie można było odliczyć. W tym konkretnym przypadku odliczono 59/60 wartości VAT, który wcześniej trafił do wartości początkowej.


W artykułach tych opisywaliśmy szczegółowo jak konkretne zachowania wpływają na prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z takimi samochodami wg obecnie obowiązujących regulacji prawnych, w tym także w przypadku sprzedaży samochodu. W żadnym z nich jednakże faktycznie nie wyjaśniliśmy, jak zmiany w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego wpływają na podatek dochodowy.

Podatek VAT i dochodowy to dwie niezależne od siebie daniny

VAT i (w naszym przypadku) PIT są dwoma odrębnymi podatkami, które co do zasady nie wywierają na siebie żadnego wpływu. Od każdej zasady na ogół występują jednak pewne wyjątki i z takimi mamy do czynienia także tutaj. Otóż art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mówi, że podatek VAT nie jest kosztem uzyskania przychodów. Kosztem takim jednak jest:

1. podatek naliczony:
   • jeżeli podatnik zwolniony jest od podatku od towarów i usług lub nabył towary i usługi w celu wytworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych od podatku od towarów i usług,
   • w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług - jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej,
2. podatek należny:
   • w przypadku importu usług oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, jeżeli nie stanowi on podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług; kosztem uzyskania przychodów nie jest jednak podatek należny w części przekraczającej kwotę podatku od nabycia tych towarów i usług, która mogłaby stanowić podatek naliczony w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
   • w przypadku przekazania lub zużycia przez podatnika towarów lub świadczenia usług na potrzeby reprezentacji i reklamy, obliczony zgodnie z odrębnymi przepisami,
   • od nieodpłatnie przekazanych towarów, obliczony zgodnie z odrębnymi przepisami, w przypadku gdy wyłącznym warunkiem ich przekazania jest uprzednie nabycie przez otrzymującego towarów lub usług od przekazującego w określonej ilości lub wartości,
3. kwota podatku od towarów i usług, nieuwzględniona w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji, lub dotycząca innych rzeczy lub praw niebędących środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi podlegającymi tej amortyzacji - w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zmniejszenie podatku odliczonego zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług.

Art. 22g ust. 3 tejże ustawy dodaje przy tym, że za cenę nabycia (a więc wartością początkową środków trwałych nabytych w drodze kupna) uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku.

Mówiąc innymi słowy, jeżeli VAT od dokonanych zakupów nie może być odliczony (czyli stać się podatkiem naliczonym podlegającym odliczeniu) tudzież podatnik w wykonaniu niektórych czynności nieodpłatnie jest obowiązany do naliczenia z tego tytułu podatku VAT należnego tak jak od sprzedaży, to wartość tego podatku co do zasady może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodu.

I z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w naszym przypadku. Użytkowniczka naszego forum nabyła samochód osobowy, który uznała za środek trwały (pomijamy tutaj zasadność takiego postępowania). Z tego tytułu mogła odliczyć tylko połowę VAT. Druga połowa tego podatku (nieodliczona) powiększyła w związku z tym wartość początkową samochodu (czyli została doliczona do ceny netto samochodu branej pod uwagę przy ustalaniu tej wartości początkowej).

Po miesiącu samochód ten sprzedała za cenę zakupu (netto plus podatek VAT). Ponieważ sprzedaż ta była opodatkowana stawką podstawową, przedsiębiorczyni została upoważniona do dokonania korekty części nieodliczonego przy zakupie VAT-u. W tym konkretnym przypadku korekta objęła 59/60 kwoty VAT, która wcześniej nie została odliczona (i trafiła do wartości początkowej samochodu).
Wartości liczbowe przedstawiały się tutaj następująco:

• kwota brutto zakupu: 65 000 zł, w tym podatek VAT 12 154,47 zł, wartość netto: 52 845,53 zł
• podatek VAT podlegający odliczeniu: 12 154,47 zł / 2 = 6 077,24 zł
• wartość początkowa samochodu: 52 845,53 zł + 6 077,23 zł = 58 922,76 zł (dla uproszczenia pomijamy inne ewentualne części składowe wartości początkowej)
• naliczony jeden odpis amortyzacyjny (załóżmy, że wg stawki 20%) 982,05 zł
• kwota brutto sprzedaży: 65 000 zł, w tym podatek VAT należny: 12 154,47 zł, wartość netto, stanowiąca jednocześnie przychód w podatku dochodowym: 52 845,53 zł
• korekta VAT, który dodatkowo zainteresowana może odliczyć od zakupu samochodu: 59/60 x 6 077,23 zł = 5 975,94 zł.

W chwili sprzedaży zatem do przychodu firmowego trafi kwota 52 845,53 zł, a do kosztów uzyskania przychodu niezamortyzowana część wartości początkowej, czyli: 58 922,76 zł - 982,05 zł = 57 940,71 zł. Jak zatem nietrudno zauważyć, powstanie tutaj strata podatkowa w kwocie 5 095,18 zł.

Jednocześnie z tytułu tej transakcji przedsiębiorczyni będzie musiała zapłacić VAT w wysokości 12 154,47 zł, niemniej jednocześnie odliczy część VAT od zakupu dzięki dopuszczalnemu systemowi korekt w kwocie 5 975,94 zł.

Czy na tym można poprzestać? Niestety nie. Trzeba bowiem pamiętać, że jeżeli w wyniku korekty podatku VAT okaże się, że podatnikowi przysługuje większa kwota odliczenia tego podatku, musi on z tego tytułu wykazać przychód.

W związku z tym wskazana wyżej kwota VAT w wysokości 5 975,94 zł, przysługująca do odliczenia wskutek skorzystania z korekty, również będzie musiała zostać zaliczona do przychodów z działalności gospodarczej.