Podatek od sprzedaży podwójnie zapłaconego/kupionego mieszkania

Przeczytaj także: Podatek od sprzedaży domu: wartość kredytu i wycena rzeczoznawcy

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca podpisał umowę z deweloperem na zakup kawalerki i miejsca parkingowego w dniu 17 marca 2010 r. Cena została ustalona na 190 518 zł, z czego 174 658 zł kosztowała kawalerka zaś 15 860 zł miejsce parkingowe. W tym samym roku w dwóch ratach wnioskodawca wpłacił deweloperowi całą kwotę. Ten jednak nie wywiązał się z umowy i nie przeniósł na rzecz zainteresowanego własności mieszkania w drodze aktu notarialnego.

W 2013 r. deweloper ogłosił upadłość i sąd wyznaczył dla niego syndyka upadłości. Aby odzyskać wykupione mieszkanie wnioskodawca musiał „kupić” je ponownie - tym razem od syndyka - w drodze sprzedaży egzekucyjnej.

Sprzedaż aukcyjna jak i podpisanie aktów notarialnych przenoszących własność kawalerki oraz miejsca parkingowego miały miejsce w okresie kwiecień-maj 2016 r. Zainteresowany musiał zapłacić z tytułu tych transakcji dodatkowo 18 460 zł, z czego 15 860 zł za mieszkanie i 2 600 zł za miejsce parkingowe. W sumie zakup tej nieruchomości kosztował go w związku z tym 208 978 zł.

Obecnie wnioskodawca zamierza zbyć zarówno lokal mieszkalny jak i miejsce parkingowe. Zadał pytanie, czy z tego tytułu będzie musiał zapłacić podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z poźn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. guy - Fotolia.com

Jaki podatek od sprzedaży podwójnie zapłaconego mieszkania?

W jaki sposób podatnik, który zapłacił za swoje mieszkanie w sumie ponad 200 tys. zł, do kosztów uzyskania przychodu w chwili jego sprzedaży może zaliczyć niespełna 17,5 tys. zł? Będzie tak wówczas, gdy pierwotnie wpłacał on zaliczki deweloperowi, zaś mieszkanie kupił od syndyka masy upadłościowej.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
a. nieruchomości
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
d. innych rzeczy
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c)- przed upływem pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy- przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zmiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zmiany.

W świetle powyższego, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości lub ww. praw majątkowych następuje przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie i nie zostaje dokonane w wykonaniu działalności gospodarczej stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ww. praw decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma moment ich nabycia.

Wobec powyższego, w przedmiotowej sprawie ustalić należy datę nabycia przez Wnioskodawcę lokalu mieszkalnego oraz miejsca parkingowego.

Pojęcie „nabycie” nie zostało zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Należy zatem odwołać się do przepisów prawa cywilnego, które stanowią, że „nabycie" obejmuje każde uzyskanie własności.

Zgodnie z art. 155 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380 z późn. zm.) umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo, że strony inaczej postanowiły. Przy czym umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości, o czym stanowi art. 158 ww. ustawy powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie notarialnym.

Analiza powyższego prowadzi do jednoznacznego wniosku, że definitywne nabycie nieruchomości, to oznacza skutkujące przeniesieniem własności. Natomiast zarówno zawarcie umowy deweloperskiej, jak też dokonanie, stosownie do tej umowy wpłaty ceny czy przekazanie kluczy – oddanie do użytku, pomimo że mogą prowadzić do nabycia własności nieruchomości, to nie są z nim równoważne. Treścią umowy deweloperskiej jest jedynie zobowiązanie się stron do zawarcia umowy przenoszącej własność, lecz tej własności sama umowa nie przenosi. Przeniesienie własności nieruchomości wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego i tylko umowa zawarta w tej formie przenosi jej własność. W rezultacie brak zawartej w formie aktu notarialnego umowy przeniesienia własności (np. sprzedaży)ma oczywisty skutek w postaci braku nabycia własności tej nieruchomości (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 3 lipca 2007 r., sygn. III SA/Wa 845/07, Lex nr 328143). Umowa przedwstępna nie musi zostać bowiem wykonana i może zdarzyć się sytuacja, że nigdy nie dojdzie do nabycia nieruchomości w niej opisanej.

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy wskazać należy, że Wnioskodawca nabył lokal mieszkalny oraz miejsce parkingowe w dacie podpisania aktów notarialnych z syndykiem. Toteż nabycie przez Wnioskodawcę lokalu mieszkalnego nastąpiło w dniu 21 kwietnia 2016 r., natomiast miejsce parkingowe Wnioskodawca nabył w dniu 31 maja 2016 r.

Fakt zapłaty deweloperowi ustalonej przez niego ceny nie skutkuje przeniesieniem prawa własności lokalu mieszkalnego oraz miejsca parkingowego i nie jest tożsamy z umową sprzedaży, której skutkiem jest przeniesienie własności na nabywcę.

Wobec powyższego pięcioletni termin, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zarówno dla lokalu mieszkalnego jak i miejsca parkingowego liczyć należy od końca 2016 r., zatem termin ten upłynie z dniem 31 grudnia 2021 r.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że sprzedaż lokalu mieszkalnego oraz miejsca parkingowego przed 1 stycznia 2022 r. będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ustawą z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316, z późn. zm.) zmieniono m.in. zasady opodatkowania przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nowe zasady opodatkowania, zgodnie z art. 14 ustawy zmieniającej, mają zastosowanie do uzyskanych dochodów (poniesionej straty) od dnia 1 stycznia 2009 r.

Zgodnie z art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku.

W myśl natomiast ust. 2 ww. przepisu podstawą obliczenia podatku, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej. Przepis art. 14 ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

Wartość rynkową, o której mowa w ust. 1, rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia (art. 19 ust. 3 cytowanej ustawy).

Stosownie do art. 22 ust. 6c ww. ustawy – koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c), z zastrzeżeniem ust. 6d, stanowią udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania.

Wymieniony wyżej przepis wskazuje jakie koszty stanowią koszty uzyskania przychodu z tytułu zbycia nieruchomości. Są to m.in. koszty nabycia i nakłady. Kosztem nabycia jest cena wynikająca z aktu notarialnego, wydatki związane ze sporządzeniem aktu notarialnego nabycia nieruchomości.

Tym samym Wnioskodawcy będzie przysługiwało prawo do uwzględnienia w kosztach uzyskania przychodu jedynie ceny zapłaconej syndykowi przy sprzedaży egzekucyjnej, jako kosztów nabycia a nie jako nakłady.

Wysokość ww. nakładów, stosownie do art. 22 ust. 6e tej ustawy, ustala się na podstawie faktur VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

Dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł (art. 30e ust. 5 ww. ustawy).

Stosownie do art. 30e ust. 4 ww. ustawy, po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 3, wykazać:
1. dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) i obliczyć należny podatek dochodowy od dochodu, do którego nie ma zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 131, lub
2. dochody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e, w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, przychód uzyskany ze zbycia tej nieruchomości lub tego prawa majątkowego został wydatkowany na własne cele mieszkaniowe; udokumentowane wydatki poniesione na te cele uwzględnia się do wysokości przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.

Podsumowując, dochód uzyskany ze sprzedaży lokalu mieszkalnego i miejsca parkingowego przed upływem pięciu lat (licząc od końca 2016 r.) Wnioskodawca będzie obowiązany opodatkować 19% podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 30e ww. ustawy. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów