MF wyjaśnia: mechanizm odwrotnego obciążenia w podatku VAT

Przeczytaj także: Odwrócony VAT a prawo zamówień publicznych

Mechanizm odwrotnego obciążenia polega na przesunięciu obowiązku rozliczenia podatku od towarów i usług z dostawcy na nabywcę. Mówiąc innymi słowy - ten ostatni wykazuje nie tylko podatek VAT naliczony (a więc od dokonanych zakupów), ale także należny (czyli od sprzedaży - wykazywany w zdecydowanej większości przypadków przez sprzedawcę). Sprzedawca natomiast wykazuje wyłącznie wartość netto takiej sprzedaży. Mechanizm odwrotnego obciążenia dotyczy towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o podatku od towarów i usług w sytuacji gdy:

• dostawca jest podatnikiem u którego sprzedaż nie korzysta z tzw. zwolnienia podmiotowego od podatku (art. 113 ust. 1 i 9 ustawy),
• nabywca – jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym,
• dostawa nie jest objęta zwolnieniem na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 (zwolnienia dla towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT) lub art. 122 ustawy (dostawy złota inwestycyjnego).

Limit transakcji

W przypadku transakcji, przedmiotem których są wyroby z kategorii elektroniki, takie jak: telefony komórkowe w tym smartfony, komputery przenośne, konsole do gier wideo i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem (z wyłączeniem części i akcesoriów) – stosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia uzależnione jest od jeszcze jednego warunku. Mianowicie mechanizm ten stosuje się dopiero wówczas, gdy łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary – bez kwoty podatku – przekroczy 20 000 zł.

Czym jest jednolita gospodarczo transakcja?

Za jednolitą gospodarczo transakcję uznaje się transakcję obejmującą:

1. umowę, w ramach której występuje jedna lub więcej dostaw towarów z kategorii elektroniki wymienionej w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, nawet jeżeli są one dokonane na podstawie odrębnych zamówień lub wystawianych jest więcej faktur dokumentujących poszczególne dostawy,
2. więcej niż jedną umowę, jeżeli okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie elektroniką.

Jak fakturować?

Resort finansów wyjaśnił, że faktura stwierdzająca dokonanie dostawy towarów objętych systemem odwrotnego obciążenia nie zawiera danych dotyczących:

• stawki podatku,
• sumy wartości sprzedaży netto w podziale na poszczególne stawki podatku,
• kwoty podatku.

Zamiast tego powinna ona zawierać wyrazy "odwrotne obciążenie”.

Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy w przypadku dostawy towarów objętych systemem odwrotnego obciążenia powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów. Jeżeli zaś przed dokonaniem dostawy towaru otrzymano całość lub część zapłaty, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Mówiąc zatem innymi słowy na potrzeby VAT-u transakcję tę należy rozliczyć wg zasady ogólnej mówiącej, że VAT należny wykazuje się w chwili sprzedaży. Jeżeli przed tą datą otrzymano zaliczkę czy inną formę przedpłaty, to VAT należy rozliczyć w momencie jej otrzymania - oczywiście w części przypadającej na otrzymaną kwotę - jeżeli stanowi ona jedynie część ceny sprzedaży.

Podstawa opodatkowania

Podstawą opodatkowania jest wszystko co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych przez podatnika. Podstawa opodatkowania obejmuje:

1. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
2. koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę od nabywcy.

W pewnym uproszczeniu można tutaj powiedzieć, że przy mechanizmie odwrotnego obciążenia podstawą opodatkowania jest umówiona cena sprzedaży. Jeżeli towar jest dodatkowo pakowany bądź transportowany czy ubezpieczony, zaś kosztami tych czynności sprzedawca obciąża kupującego, to również ich wartość wchodzi do tej ceny. Powyższego nie zmienia nawet fakt, że takie dodatkowe koszty zostaną wykazane w odrębnych pozycjach faktury. Wszystkie te wydatki należy rozliczyć w ramach odwrotnego obciążenia - tak jak czynność podstawową (a więc sprzedaż towaru wymienionego w załączniku nr 11 do ustawy o VAT).

Prawo do odliczenia podatku naliczonego

W przypadku mechanizmu odwrotnego obciążenia kwota podatku należnego stanowi równocześnie kwotę podatku naliczonego i prawo do odliczenia tego podatku przysługuje nabywcy na zasadach ogólnych (tj. w takim zakresie, w jakim towary są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych), w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem że podatnik (nabywca) uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.

W związku z powyższym, jeżeli dla przykładu zakup towaru w ramach odwrotnego obciążenia nastąpił w miesiącu sierpniu 2016 r., to warunkiem odliczenia podatku naliczonego przez nabywcę od takiego zakupu jest wykazanie w tym właśnie miesiącu podatku należnego.

Deklaracje

• Dostawca wypełniając deklarację VAT-7(16), VAT-7K(10), VAT-7D(7) wykazuje łączną kwotę podstawy opodatkowania dostawy towarów objętych systemem odwrotnego obciążenia w części C w poz. 31.
• Nabywca obowiązany jest do wykazania tych transakcji w deklaracji VAT-7(16), VAT-7K(10), VAT-7D(7) w części C w poz. 34 i 35 i jednocześnie – jeżeli towar będzie wykorzystywany przez podatnika do wykonywania czynności opodatkowanych – ma prawo do odliczenia w części D.2. odpowiednio w poz. 42 i 43 (jeżeli zakup będzie zaliczony u podatnika do środków trwałych) lub w poz. 44 i 45 (w przypadku nabycia towarów pozostałych).

Jak zatem widać, „po stronie sprzedaży” w deklaracji VAT transakcję taką wykazuje zarówno sprzedawca jak i nabywca, ale w różnych pozycjach pierwszej strony deklaracji. Sprzedawca pokazuje tutaj jedynie wartość netto takich transakcji (bez obliczonego podatku), zaś nabywca zarówno wartość netto jak i obliczony podatek VAT (wg stawki 23%). Jednocześnie wartość tej transakcji u nabywcy jest wykazywana także w części dotyczącej podatku naliczonego (od zakupów) - o ile oczywiście przysługuje mu prawo do odliczenia tego podatku.

Złożenie informacji VAT-27

Sprzedawca dokonujący dostawy towarów, do których zastosowano mechanizm odwrotnego obciążenia jest zobowiązany składać zbiorcze informacje podsumowujące w obrocie krajowym (VAT-27). Informację VAT-27 składa się za okresy rozliczeniowe, w których powstał obowiązek podatkowy, w terminach przewidzianych dla złożenia przez podatnika deklaracji dla podatku od towarów i usług.

Mówiąc zatem innymi słowy, sprzedawca taki jest obowiązany informować organy podatkowe o wartości sprzedaży rozliczanej w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia. W tym celu wypełnia dodatkowy formularz oznaczony symbolem VAT-27. Formularz ten sporządzać należy za takie same okresy, za jakie jest rozliczany podatek VAT i w tym samym terminie należy go złożyć w urzędzie skarbowym.

W deklaracji takiej wykazywane są sumy sprzedaży w ramach odwrotnego obciążenia w rozbiciu na poszczególnych nabywców (których dane również należy tutaj wykazać) - zgodnie z momentem powstania obowiązku podatkowego (opisanym wyżej). Mówiąc innymi słowy wartość sprzedaży w ramach odwrotnego obciążenia wykazana w deklaracji VAT-7, VAT-7K bądź VAT-7D powinna odpowiadać sumie wartości wykazanych w informacji VAT-27 składanej za dany okres rozliczeniowy (czyli miesiąc bądź kwartał w zależności od wybranego sposobu rozliczania VAT).

Korekta informacji VAT-27

W przypadku zmiany wartości dostaw towarów objętych obowiązkiem informacyjnym (VAT-27), korekty tych wartości dokonuje się za okres, w którym sprzedawca dokonuje korekty podstawy opodatkowania w deklaracji VAT.

Korektę należy złożyć niezwłocznie, jeżeli w złożonej uprzednio informacji wystąpił błąd w jakiejkolwiek pozycji lub wystąpiła konieczność zmiany (korekty) wartości dostaw z innego powodu niż błąd.

Korektę składa się podobnie jak korektę deklaracji VAT, na tym samym formularzu (VAT-27) zaznaczając w poz. 8 kwadrat "2. Korekta informacji”. Korekta informacji powinna zawierać wszystkie prawidłowe dane wykazane w złożonej wcześniej informacji podsumowującej oraz poprawione dane (które wymagały korekty). Jeżeli korekta dotyczyła kolumny "b”, "c” lub "d” formularza, w kolumnie "a” należy zaznaczyć kwadrat "Tak”. W przypadku skorygowania w kolumnie "d” wartości do zera (0), w kolumnach "b” i "c” należy powtórzyć dane nabywcy, a w kolumnie "d” wpisać "0,00” i w kolumnie "a” zaznaczyć kwadrat "Tak”.