Zwrot/odwołanie darowizny bez podatku

Przeczytaj także: Zgłoszenie darowizny w urzędzie zwalnia z podatku

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

30 stycznia 2008 r. wnioskodawczyni wraz z mężem dokonała darowizny pieniędzy w wysokości 175 tys. zł, na rzecz brata męża.
Wraz z zawartą umową darowizny strony ustaliły, że obdarowany zobowiązuje sie do określonego działania, czyli powołania darczyńcy do spadku poprzez uwzględnienie go w testamencie (darczyńca miał tutaj nabyć w spadku udział we współwłasności nieruchomości, działki).

Obdarowany jednakże ze swojego zobowiązania się nie wywiązał. Nadto bez wiedzy darczyńcy zmienił testament na jego niekorzyść, postępując wbrew ustaleniom stron.

Z uwagi na powyższe, oświadczeniem z dnia 27 stycznia 2016 r. darczyńca (czyli małżonkowie) odwołał darowiznę. Mąż wnioskodawczyni zmarł kilka dni później - 6 lutego 2016 r., zaś obdarowany dokonał zwrotu darowizny 18 maja 2016 r. Pieniądze w kwocie 175 tys. zł trafiły na konto bankowe zainteresowanej.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy z tytułu odwołanej darowizny będzie zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca z 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2016 r., poz. 205, ze zm.), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. ESCALA - Fotolia.com

Zwrot/odwołanie darowizny bez podatku

Podatkiem od spadków i darowizn objęte są jedynie czynność enumeratywnie wymienione w tej ustawie. Skoro zatem zabrakło wśród nich odwołania darowizny, czynność taka podatkiem objęta nie jest.

Stosownie do treści art. 1 ust. 2 ww. ustawy, podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

W myśl art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380, ze zm.), przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Na podstawie art. 898 § 1 Kodeksu cywilnego darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu (art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego). Treść przepisu art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego daje jasny wyraz temu, że przez odwołanie korzyść uzyskana z darowizny staje się od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie bezpodstawna i właśnie dlatego rodzi obowiązek zwrotu. Przyjęta w ww. przepisie konstrukcja wiążąca odwołanie z bezpodstawnym wzbogaceniem, wyłącza przypisanie skutku rzeczowego, a mianowicie tego skutku, że obdarowany przestaje być właścicielem, staje się zaś nim z powrotem darczyńca.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni wraz z mężem odwołała darowiznę i otrzymała jej zwrot. Przy czym – w związku ze śmiercią męża – zwrot nastąpił w całości na rzecz Wnioskodawczyni.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż skoro zgodnie z art. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem enumeratywnie wymienionych czynności prawnych, to odwołanie darowizny – jako nie objęte zakresem ustawy – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Zatem po stronie Wnioskodawczyni nie powstał obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn w związku z otrzymanym zwrotem darowizny.

Końcowo nadmienić jednakże należy, iż roszczenie o zwrot darowizny, jak wynika z treści wniosku, przysługiwało Wnioskodawczyni i jej mężowi. Tym samym do masy spadkowej w spadku po mężu zaliczona winna być ta wartość roszczenia, która przysługiwała mężowi.(...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów