Fiskus chce podatek od odszkodowań wypłacanych przez państwo

Przeczytaj także: NSA: odsetki za nieterminową zapłatę to inne źródła przychodów

Obowiązku zapłaty podatku od otrzymanego odszkodowania nie uniknął podatnik, który odszkodowanie takie otrzymał od Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Zostało ono wypłacone w związku ze szkodami spowodowanymi przez bobry. Budowane przez nie piętrzenia spowodowały podtapianie domu zainteresowanego.

Sam zainteresowany uznał, że skoro to Skarb Państwa odpowiada za wyrządzone przez zwierzęta szkody, podatku płacić nie musi. Innego zdania był jednak Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 04.08.2016 r. nr ITPB2/4511-487/16/TJ.

Organ podatkowy uznał, że z przepisów ustawy o ochronie przyrody wynika wprawdzie obowiązek ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej przez Skarb Państwa za rzeczywiste szkody wyrządzone przez wskazane w nim zwierzęta jak i podmiot zobowiązany do ustalania wysokości takiego odszkodowania oraz jego wypłaty, niemniej nie określają one ani wysokości należnego podmiotom poszkodowanym odszkodowania ani zasad jego ustalania.

Nie ma także przepisów wykonawczych, które by wysokość odszkodowania lub zasady jego ustalania określały. Ustalenie szkody i odszkodowania w takich przypadkach dokonywane jest zatem na zasadach ogólnych, czyli stosownie do przepisów Kodeksu cywilnego, gdzie także brak uregulowań szczególnych.

Dlatego też organ uznał, że wypłacone poszkodowanemu odszkodowanie stanowi przychód z innych źródeł, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, który nie korzysta z żadnych zwolnień.

Spółki (osoby prawne) muszą pamiętać przy tym, że podatek będą zobowiązane zapłacić nawet, jeżeli odszkodowanie zostało zapłacone za błędy fiskusa. Można zatem przyjąć, że odszkodowania takie są niższe o ok. 19% od ich wartości zasądzonej (tyle bowiem trzeba „przekazać” fiskusowi z tytułu podatku dochodowego).

Tak postanowiono m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 09.04.2015 r., sygn. akt II FSK 732/13. Sprawa dotyczyła spółki, która była akcjonariuszem innego przedsiębiorstwa. W wyniku błędnych decyzji organów skarbowych przedsiębiorstwo to przestało istnieć, a jego akcje stały się bezwartościowe. Dlatego też akcjonariusz (spółka) zażądał od Skarbu Państwa odszkodowania. Na jej rzecz zostało zasądzone odszkodowanie od Skarbu Państwa w wysokości bagatela 46 mln zł (wraz z odsetkami za zwłokę). Pozwanym był tutaj Skarb Państwa - Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej.

Wskazana kwota została przelana na rachunek bankowy skarżącej w maju 2011 r. Powstało przy tym pytanie, czy od zasądzonego od Skarbu Państwa odszkodowania należy zapłacić podatek. Jeżeli tak, to faktyczna wartość odszkodowania wynosi nie 46 mln zł a niespełna 37,3 mln zł. Pozostałą część stanowi danina dla fiskusa.

Organ wydający interpretację uznał oczywiście, że danina jest należna. Jest to bowiem dochód podatnika, a każdy dochód co do zasady jest opodatkowany. Sprawa trafiła do sądu, a ten w obydwu instancjach uznał, że podatek należy zapłacić.

„(...)Otrzymane z tego tytułu pieniądze należy więc rozpoznać jako przychód podatkowy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p., co – uwzględniając treść sformułowanego przez Spółkę we wniosku pytania – prawidłowo oceniły zarówno organ interpretacyjny, jak i WSA. Odrębną kwestią (wykraczającą poza zakres sprawy interpretacyjnej) jest natomiast możliwość rozliczenia przez podatnika kosztów uzyskania przychodów w wielkości wydatków poniesionych na objęcie lub nabycie tych akcji, a to stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p.(...)” - czytamy w wyroku.

O konieczności zapłaty podatku przekonał się także podatnik, który otrzymał odszkodowanie od GDDKiA wypłacone na podstawie pozasądowej ugody, a związane z uszkodzeniem jego budynku podczas prac związanych z budową obwodnicy.

Odszkodowanie to stanowiło koszt odtworzenia uszkodzonych budynków, jak też koszt szkód, jakie powstaną w związku z pracami wyburzeniowymi (wyceniono je na podstawie operatu szacunkowego).

Zarówno organ wydający interpretację jak i sądy administracyjne (wyrok NSA z 19.08.2016 r. sygn. akt II FSK 1897/14) uznały, że podatek od niego trzeba zapłacić. Skarżący podnosił, że wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są kwoty trzymane od agencji rządowych lub agencji wykonawczych, jeżeli agencje te otrzymały środki na ten cel z budżetu państwa, zaś GDDKiA jest tego rodzaju agencją rządową.

Do odmiennych wniosków doszedł WSA (zaś NSA utrzymał jego rozstrzygnięcie w mocy). GDDKiA jest urzędem centralnym administracji rządowej powołanym do obsługi konkretnego, centralnego organu jakim jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, nie posiada osobowości prawnej (co sygnalizuje się w doktrynie), w związku z czym nie może być agencją rządową. W związku z tym ze zwolnienia skorzystać nie można.