Podatek liniowy a utrata/nieskuteczny ryczałt ewidencjonowany

Przeczytaj także: Ryczałt ewidencjonowany / podatek liniowy a usługi dla zakładu pracy

Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 03 lutego 2016 r., sygn. akt II FSK 2926/13.

Otóż przedsiębiorca rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej w 2005 r. wybrał dla niej opodatkowanie podatkiem liniowym. Z początkiem kolejnego roku w ustawowym terminie zmienił formę opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Skarżący świadczył jednakże usługi edukacyjne, zaś urząd skarbowy ustalił w następstwie przeprowadzonych u niego kontroli podatkowej oraz postępowania podatkowego, że nie był on uprawniony do opłacania ryczałtu, gdyż przychody z tytułu usług edukacyjnych są wyłączone z tej formy opodatkowania zgodnie z załącznikiem nr 2 do ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Organ wykrył także zaniżenie przychodów podatkowych poprzez nieujęcie wszystkich wpłat za kursy językowe oraz zawyżenie kosztów uzyskania przychodu.

Organ odwoławczy uchylił decyzję organu I instancji, niemniej podzielił pogląd co do braku możliwości skorzystania z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym. Złożone w tym zakresie oświadczenie uznano zatem za nieważne, zaś dochody przedsiębiorcy opodatkowano na zasadach ogólnych wg skali podatkowej.

Zasady opodatkowania działalności stały się tutaj zasadniczym przedmiotem sporu pomiędzy organem wydającym decyzję a podatnikiem. Ten ostatni twierdził bowiem, że skoro złożone oświadczenie o skorzystaniu z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym było nieskuteczne (z uwagi na brak prawa do tej formy opodatkowania), to powinien on opłacać podatek na takich zasadach, jak w roku poprzedzającym złożenie tego oświadczenia, czyli wg stawki liniowej. Organy podatkowe natomiast podatek liczyły przy zastosowaniu skali podatkowej.

Sprawa trafiła do sądu, gdzie WSA przyznał rację skarżącemu.

WSA uznał, iż organ podatkowy niezasadnie przyjął, że nieskuteczne oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu jest równoznaczne ze złożeniem oświadczenia o rezygnacji z opodatkowania podatkiem liniowym, podczas gdy powinno to spowodować powrót do wcześniej wybranych zasad opodatkowania.

Z rozstrzygnięciem takim nie zgodził się organ podatkowy i sprawa trafiła do NSA, który uchylił wyrok WSA.

Sąd przypomniał, że zgodnie z przepisami podatnicy mogą wybrać opodatkowanie dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej podatkiem liniowym przez złożenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do dnia 20 stycznia roku podatkowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania, a jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego – do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak, niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Wybór sposobu opodatkowania dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do dnia 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie innej formy opodatkowania.

Pisemne zawiadomienie o wyborze ryczałtu ewidencjonowanego natomiast podatnik składa w swoim urzędzie skarbowym nie później, niż do dnia 20 stycznia danego roku podatkowego. Jeżeli zaś do dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że nadal prowadzi działalność opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Nadto w razie utraty warunków do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, podatnik jest obowiązany, poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków, zaprowadzić właściwe księgi – chyba, że jest zwolniony z tego obowiązku – i opłacać podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

W rozpatrywanej sprawie podatnik pomimo złożenia formalnie poprawnego oświadczenia o wyborze ryczałtu ewidencjonowania, nie mógł z niej skorzystać w stosunku do działalności edukacyjnej z uwagi na wykluczenie przewidziane w art. 8 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. NSA podkreślił jednak, że powyższe nie oznacza całkowitej bezskuteczności prawnej złożonego przez niego oświadczenia.

Oświadczenie to było bowiem nieskuteczne w kwestii wyboru formy opodatkowania (w postaci ryczałtu ewidencjonowanego), niemniej wywołało skutek przewidziany w art. 9a ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w postaci rezygnacji z opodatkowania podatkiem liniowym.

„(...) dokonany przez skarżącego wybór zryczałtowanej formy opodatkowania był skuteczny w tym sensie, że wywierał prawem przewidziane skutki, co niekoniecznie musiało się przekładać na oczekiwany przez niego rezultat w postaci opodatkowania uzyskanych przychodów w formie ryczałtowej. Okoliczność, że charakter przychodów skarżącego wykluczał ryczałtowe ich opodatkowanie, nie prowadzi więc do całkowitej bezskuteczności prawnej oświadczenia o wyborze takiej formy opodatkowania; pogląd przeciwny nie ma odpowiedniej podstawy normatywnej.(...)” - czytamy w uzasadnieniu do wyroku.