Dochody zagraniczne ważne przy uldze prorodzinnej

Przeczytaj także: Rozliczenie roczne gdy etat, podatek liniowy i małoletnie dziecko

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawczyni pracuje w Polsce a jej mąż w Niemczech. Małżonkowie rozliczają się wspólnie na zeznaniu podatkowym PIT-36. Mają oni na utrzymaniu jedno dziecko. Za rok 2015 małżonkowie rozliczyli się wspólnie składając zeznanie przez internet. W rocznym PIT-36 w części D małżonkowie wykazali dochody opodatkowane w Polsce zaś dochody zagraniczne męża w części H w poz. 183. Dołączony został także PIT/ZG.

Dochody krajowe małżonków nie przekraczają kwoty 112 000 zł. Doliczając jednakże dochód zagraniczny wartość ta zostaje przekroczona.
System e-deklaracje nie zgłosił błędów przy rozliczaniu ulgi prorodzinnej w stosunku do jednego dziecka w takim przypadku. Stąd zainteresowana uznała, że komplet dokumentów został rozliczony prawidłowo i wykazana w załączniku PIT/O kwota ulgi im przysługuje.

Tak samo komplet formularzy został wypełniony za rok 2014. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy za te lata przysługuje jej oraz mężowi ulga na jedno dziecko, a w przypadku odpowiedzi negatywnej, czy urząd skarbowy nie powinien takiego błędu wychwycić przed dokonaniem zwrotu podatku? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:
1. wykonywał władzę rodzicielską,
2. pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało,
3. sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

W myśl art. 27f ust. 2 pkt 1 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2014 r. – odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do jednego małoletniego dziecka – kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, jeżeli dochody podatnika:
a. pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112.000 zł,
b. niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56.000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a).

Natomiast w myśl art. 27f ust. 2 pkt 1 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2015 r. –odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do jednego małoletniego dziecka – kwota 92,67 zł jeżeli dochody podatnika:
a. pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112.000 zł,
b. niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56.000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a).

Zgodnie natomiast z art. 27f ust. 2a ustawy – za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a.

Art. 27f ust. 2c ww. ustawy stanowi zaś, że odliczenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:
1. na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,
2. wstąpiło w związek małżeński.

Z przepisu art. 27f ust. 2d ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2014 r. wynika, że za podatnika pozostającego w związku małżeńskim, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 lit. a, nie uważa się:
1. osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów,
2. osoby pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

W myśl natomiast art. 27f ust. 2d ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2015 r. wynika, że za podatnika pozostającego w związku małżeńskim, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 lit. a oraz ust. 10 i 11, nie uważa się:
1. osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów,
2. osoby pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Zgodnie z art. 27f ust. 3 przywołanej ustawy – w przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, o których mowa w ust. 1, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej zgodnie z ust. 2 za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem. Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej (art. 27f ust. 4 ustawy).

W myśl art. 27f ust. 5 ww. ustawy – odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
1. odpis aktu urodzenia dziecka,
2. zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
3. odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
4. zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Stosownie do art. 27f ust. 6 ww. ustawy – przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do podatników utrzymujących pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3 ustawy (tj. dzieci bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną (pkt 2), do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej (pkt 3), w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

Z kolei, jak stanowi art. 27f ust. 7 ww. ustawy, przepisy art. 6 ust. 8 i 9 stosuje się odpowiednio do dzieci, o których mowa w ust. 1 i 6.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zarówno w brzmieniu obowiązującym w 2014 r. i 2015 r., uprawnionym do skorzystania z ulgi jest zatem podatnik, który spełnił poniższe przesłanki, tj.:
• osiągnął dochody opodatkowane wg zasad określonych w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcje opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało lub sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą,
• wykazał podatek (po odliczeniu składki na ubezpieczenia zdrowotne),
• w roku podatkowym uzyskał (wspólnie z małżonkiem, z którym pozostawał w związku przez cały rok podatkowy) dochód w kwocie nieprzekraczającej limitu określonego w art. 27f ust. 2 pkt 1 ustawy w przypadku, gdy ulga dotyczy tylko jednego dziecka, tj. 112.000 zł.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni oraz jej małżonek w 2014 r. i 2015 r. osiągali dochody na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, ponadto małżonek Wnioskodawczyni osiągał dochody w Niemczech. Dochody Wnioskodawczyni i jej małżonka osiągane w Polsce nie przekroczyły 112.000 zł rocznie, która to kwota jest limitem do odliczenia ulgi na jedno dziecko. Natomiast dochody zagraniczne małżonka dodane do tych osiągniętych przez Wnioskodawczynię i jej małżonka w Polsce zarówno za 2014 r. jak i za 2015 r. przekroczyły kwotę 112.000 zł.

Przywołany powyżej przepis art. 27f ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, definiujący, jaki dochód należy wziąć pod uwagę dla celu obliczenia limitu uzyskanych dochodów, uprawniającego do ulgi z tytuły wychowywania dzieci, wskazuje, iż w pojęciu tego dochodu należy rozumieć dochód, do którego zastosowanie mają zasady opodatkowania określone m.in. w art. 27 ustawy.

Artykuł 27 cyt. ustawy z kolei określa m.in. w jaki sposób należy opodatkować dochody uzyskane za granicą. I tak:
a. ust. 8 tego przepisu określa zasady opodatkowania dochodu przy uwzględnieniu metody unikania podwójnego opodatkowania zwanej metodą wyłączenia z progresją – metoda ta ma zastosowanie do tych dochodów, które na mocy umów międzynarodowych są zwolnione z opodatkowania,
b. ust. 9 i 9a tego przepisu określa zasady opodatkowania dochodu przy uwzględnieniu metody unikania podwójnego opodatkowania zwanej metodą odliczenia proporcjonalnego – metoda ta ma zastosowanie do dochodów, do których zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stosuje się metody określonej w ust. 8 lub z danym państwem umowa nie została zawarta.

Na podstawie art. 27 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1, oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu, zgodnie z ust. 1, osiągał również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych – podatek określa się w następujący sposób:
1. do dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według skali określonej w ust. 1,
2. ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów,
3. ustaloną zgodnie z pkt 2 stopę procentową stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Stosownie zaś do art. 27 ust. 9 ww. ustawy jeżeli podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1, osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi o zastosowaniu metody określonej w ust. 8, lub z państwem, w którym dochody są osiągane, Rzeczpospolita Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody te łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym.

Natomiast w myśl 27 ust 9a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 1, uzyskującego wyłącznie dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które nie są zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub z państwem, w którym dochody są osiągane, Rzeczpospolita Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zasady określone w ust. 9 stosuje się odpowiednio.

Jak z powyższego wynika w prawie podatkowym występują dwie metody pozwalające na uniknięcie podwójnego opodatkowania: metoda wyłączenia z progresją (mająca zastosowanie w przypadku dochodów osiąganych z pracy najemnej w Niemczech) oraz metoda proporcjonalnego odliczenia. Niewątpliwie obie z ww. metod są uregulowane w art. 27 powołanej ustawy, a zatem zagraniczne dochody podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27. Gdyby bowiem nie postanowienia wymienionych przepisów dochody uzyskane za granicą mogłyby podlegać podwójnemu opodatkowaniu.

Zatem nawet jeżeli dochody zagraniczne są zwolnione z opodatkowania w Polsce to jednak stosownie do regulacji zawartej w art. 27 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wpływają lub mogą wpływać na opodatkowanie dochodów uzyskanych w Polsce; stosuje się do nich zasady opodatkowania określone w art. 27 cyt. ustawy, do którego to odsyła art. 27f ust. 2a.

Ze względu na powołany w art. 27f ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych m.in. art. 27 ww. ustawy, należy uznać, iż przy określaniu czy limit do zastosowania ulgi nie został przekroczony uwzględnić trzeba zarówno dochody uzyskane w Polsce, jak i za granicą (i to bez względu na to, jaka metoda unikania podwójnego opodatkowania ma do nich zastosowanie). Odmienne rozumienie omawianego przepisu pozostawałoby w rażącej sprzeczności z zasadą racjonalności ustawodawcy, która jest podstawowym założeniem w procesie wykładni prawa. Potrzeba respektowania przesłanki o racjonalności ustawodawcy wyklucza możliwość przyjęcia, że jego wolą było doprowadzenie do naruszenia zasad równości i sprawiedliwości społecznej w systemie prawa normującego określoną dziedzinę życia społecznego, w tym zobowiązań podatkowych. Racjonalny ustawodawca nie różnicuje podatników chcących korzystać z ulgi prorodzinnej, uzależniając korzystanie z odliczenia od faktu, czy podatnik uzyskuje dochody w Polsce, czy za granicą oraz jaka metoda zapobiegająca podwójnemu opodatkowaniu ma zastosowanie do zagranicznych dochodów.

Skoro zatem mąż Wnioskodawczyni uzyskuje dochody zarówno w Polsce jak i zagranicą wobec których ma zastosowanie metoda wyłączenia z progresją a Wnioskodawczyni rozlicza się wspólnie z mężem, to ustalając wysokość limitu (112.000 zł) dochodu podatnika uprawniającego do skorzystania z ulgi prorodzinnej, Wnioskodawczyni winna uwzględnić te dochody, do których stosuje się zasady opodatkowania określone m.in. w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a ww. ustawy. Pomniejszenie to dotyczy zarówno składek wpłaconych bądź pobranych ze środków podatnika na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, jak i składek wpłaconych bądź pobranych za granicą.

Biorąc pod uwagę ww. przepisy i ich analizę, zauważyć należy, że dochody uzyskane przez męża Wnioskodawczyni w Niemczech podlegają rozliczeniu w Polsce, według tzw. metody wyłączenia z progresją (art. 27 ust. 8 cyt. ustawy) wraz z dochodami polskimi – zatem należy je uwzględnić do ustalenia wysokości limitu dochodów podatnika, który chce skorzystać z ulgi z tytułu wychowywania dziecka. Bez znaczenia w przedmiotowej sprawie jest fakt, że zagraniczny dochód uzyskany przez męża Wnioskodawczyni zgodnie z metodą wyłączenia z progresją jest zwolniony z opodatkowania w Polsce, gdyż i tak zastosowanie do niego mają zasady określone w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższych wyjaśnień, ze względu na przekroczenie wysokości określonego w art. 27f ust. 2 pkt 1 łącznego limitu dochodu przysługującego na jedno dziecko, Wnioskodawczyni nie przysługuje ulga prorodzinna za 2014 r. i 2015 r.

Na marginesie należy zauważyć, że zarówno okoliczność, że system e-deklaracje przyjął zeznanie podatkowe Wnioskodawczyni za 2014 r. i 2015 r., jak i fakt, że Wnioskodawczyni za 2014 r. otrzymała zwrot podatku z tytułu tzw. ulgi prorodzinnej nie oznacza jeszcze, że ulga ta w rzeczywistości przysługuje Wnioskodawczyni. Organ podatkowy ma prawo zweryfikować, czy ww. ulga Wnioskodawczyni w rzeczywistości przysługiwała. Organ przyjął, że skoro Wnioskodawczyni złożyła zeznanie PIT-36 oraz wykazała w nim, że przysługuje jej ulga, to tak jest w rzeczywistości i dlatego dokonał zwrotu podatku. Nie oznacza to jednak, że potwierdził prawo Wnioskodawczyni do ulgi. Organ podatkowy ma prawo w ciągu 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku zweryfikować czy ulga Wnioskodawczyni przysługuje, co wynika z ogólnej zasady przedawnienia zobowiązań podatkowych wynikającej z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów