JPK w Ordynacji podatkowej: kto jest dużym przedsiębiorcą?

Przeczytaj także: JPK do Ministra Finansów a nie urzędów skarbowych

1 lipca 2016 r. w życie weszły dwie bardzo ważne regulacje Ordynacji podatkowej w zakresie kontroli prawidłowości rozliczeń. Jest to art. 82 §1b oraz art. 193 (oraz porządkowo w tym zakresie także art. 287 §1 pkt 3).

Ustawa nowelizująca, która wprowadziła w życie powyższe regulacje, zawiera jednakże okresy przejściowe. Otóż bezwzględny obowiązek elektronicznego udostępniania swoich ksiąg, czy też przekazywania comiesięcznych rejestrów VAT (w postaci JPK) na chwilę obecną objął jedynie te podmioty, które prowadzą księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych oraz są tzw. dużymi przedsiębiorcami. Średnie, małe i mikrofimy będą z tych obowiązków musiały wywiązać się (w zależności od tego, do której grupy podatników się zaliczają) dopiero w roku 2017 lub 2018.

Kto zatem jest dużym przedsiębiorcą, obowiązanym do przekazywania ewidencji w formie JPK od 1 lipca 2016 r.?

Stosownych definicji należy tutaj szukać w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Ustawodawca wskazał w niej, kogo należy rozumieć przez mikro, małą lub średnią firmę. Prawodawca wymienił warunki, jakie należy spełnić, aby do danej kategorii przedsiębiorców się załapać. Nadto definicje te zostały tak skonstruowane, że w „większym” podmiocie mieszczą się mniejsze. I tak firma spełniająca definicję mikro-przedsiębiorcy, spełnia jednocześnie definicję małego i średniego przedsiębiorcy. Firma spełniająca definicję małego przedsiębiorcy mieści się także w definicji średniego przedsiębiorcy. Ten, kto nie spełnia definicji średniego przedsiębiorcy (a w związku z tym także definicji mikro i małej firmy) jest traktowany jako duży podmiot.

Warunki te (czyli wynikające z pkt 1 i 2) są objęte koniunkcją, a w związku z tym muszą zostać spełnione łącznie, aby dana firma mieściła się w kategorii średnich przedsiębiorców. Zasadniczym kryterium wstępnym przy określaniu kategorii przedsiębiorstwa jest średnioroczne zatrudnienie, natomiast w przypadku pułapu dotyczącego rocznego obrotu lub całkowitego bilansu rocznego MSP można wybrać jeden z nich.

Jak wyjaśniono w odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki na interpelację poselską nr 22281, liczba osób zatrudnionych jest zasadniczym kryterium wstępnym przy określaniu, w jakiej kategorii mieści się dane MSP. Liczba ta dotyczy osób zatrudnionych na pełnych etatach oraz w niepełnym wymiarze godzin, czy też sezonowo i obejmuje: pracowników, osoby pracujące dla przedsiębiorstwa, podlegających mu i uważanych za pracowników na mocy prawa krajowego, właścicieli, kierowników, wspólników prowadzących regularną działalność w przedsiębiorstwie i uczestniczących w zysku przedsiębiorstwa.

Liczba zatrudnionych osób odpowiada liczbie rocznych jednostek roboczych. Każdy, kto był zatrudniony na pełen etat w obrębie przedsiębiorstwa lub w jego imieniu w ciągu całego roku referencyjnego, stanowi jedną jednostkę roboczą. Praca osób, które nie przepracowały pełnego roku, pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin oraz pracowników sezonowych traktowana jest jako części ułamkowe jednostki.

Podmiot, który nie spełni kryterium liczby pracowników jest traktowany jako duży przedsiębiorca. Natomiast w przypadku pułapu dotyczącego rocznego obrotu lub całkowitego bilansu rocznego przedsiębiorca może wybrać jeden z wariantów. Przedsiębiorstwo nie musi więc spełniać obydwu warunków finansowych i może przekroczyć jeden z pułapów, nie tracąc jednocześnie swojego statusu.

Niezwykle istotne jest też to, iż wskazane warunki wystarczy spełnić w jednym z dwóch poprzednich lat obrotowych. Dopiero zatem firma, która zarówno w roku 2015 jak i 2014 nie spełniała warunków uznania jej za średniego przedsiębiorcę, obowiązana jest do przesyłania comiesięcznych rejestrów VAT w formie JPK od lipca 2016 r.

JPK a podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej

Okresy przejściowe odwlekające w czasie obowiązek wprowadzenia JPK ustawodawca przewidział jedynie dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Stąd zrodziły się wątpliwości, od kiedy JPK powinny stosować podmioty prowadzące księgi rachunkowe przy użyciu programów komputerowych lecz nieprowadzące działalności gospodarczej (np. fundacje czy uczniowskie kluby sportowe)?

Resort finansów pierwotnie uważał, iż skoro okresy przejściowe zostały wprowadzone jedynie dla przedsiębiorców, to organizacje nieprowadzące działalności gospodarczej, dane w formie JPK powinny przesyłać fiskusowi już od 1 lipca 2016 r.
Minister Finansów zmienił jednak swoje zdanie w tym zakresie. W wydanej dnia 20.06.2016 r. interpretacji ogólnej nr PK4.8012.55.2016 stwierdził on, że także w przypadku podmiotów innych niż przedsiębiorcy, w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, mają zastosowanie przepisy przejściowe dotyczące terminu przekazywania JPK przez mikro, małych i średnich przedsiębiorców.