Powiernik w przekształcanej spółce kapitałowej. Kto zapłaci podatek?

Przeczytaj także: Przekształcenie spółki: wypłata zysku bez podatku dochodowego

Umowę powiernictwa można zawrzeć na podstawie zasady wolności kształtowania porozumień między obywatelami, choć nie jest ona opisana w Kodeksie cywilnym. Biorąc pod uwagę liczbę interpretacji podatkowych, związanych z taką umową, zyskuje ona na popularności, zwłaszcza ostatnio.

Przychód musi zostać faktycznie otrzymany

Do Izby Skarbowej w Katowicach wpłynął kolejny wniosek, związany z konsekwencjami podatkowymi umowy powiernictwa. Został złożony przez powiernika.

Pytanie dotyczyło możliwych konsekwencji podatkowych przekształcenia spółki z o.o., w której – na mocy umowy powiernictwa – pełni on obecnie funkcję wspólnika, w spółkę komandytową, czyli osobową. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, takie przekształcenie może się wiązać z powstaniem przychodu po stronie wspólników.

Powiernik chciał się dowiedzieć, czy w razie przekształcenia będzie ciążył na nim obowiązek podatkowy, wynikający z tych przepisów. W we wniosku o interpretację zasugerował, że przekształcenie nie spowoduje powstania po jego stronie przychodu czy dochodu.

Zwrócił uwagę na zapis, który mówi o „faktycznie” uzyskanym dochodzie czy przychodzie. Tymczasem przy umowie powiernictwa powiernik pełni jedynie funkcję właściciela, ale nim nie jest, bo faktycznie udziały są własnością drugiej strony umowy. I to ona faktycznie czerpie korzyści z przekształcenia spółki.

Podatek jedynie od wynagrodzenia powiernika

Katowicka izba przyznała podatnikowi rację. W interpretacji z 16 maja 2016 r. (sygnatura IBPB-2-2/4511-371/16/MZa) wyjaśniono, że przekształcenie spółki kapitałowej w osobową nie będzie generowało przychodu dla osoby, działającej jako powiernik, i nie będzie skutkowało koniecznością zapłaty podatku.

Urzędnicy potwierdzili, że umowa powiernictwa jest dopuszczalna w ramach polskiego prawa. A to właśnie stosunek prawny jest kluczowy dla określenia obowiązków podatkowych. Mianowicie, jak wynika z interpretacji, zdarzają się sytuacje, kiedy kwoty otrzymane nie są kwotami należnymi. Tak właśnie się dzieje, kiedy jedna strona działa jedynie jako reprezentant drugiej. Wówczas bowiem nie może dowolnie dysponować otrzymywanymi środkami, gdyż faktycznie ich właścicielem jest osoba reprezentowana. To oznacza, że jedynym przychodem, faktycznie uzyskanym przez pośrednika, jest wynikająca z umowy kwota wynagrodzenia. I tylko od niego powiernik musi opłacać podatek.

Wiadomo kto płaci, ale kiedy?

Oczywiście, skoro nie powiernik opłaca podatek, wynikający z przekształcenia spółki kapitałowej w osobową, musi to zrobić osoba, w imieniu której sprawowane jest powiernictwo. Problem tkwi tylko w ustaleniu, kiedy powstaje obowiązek podatkowy. Czy wtedy, gdy powstaje dochód – a więc w momencie przekształcenia spółki, czy też dopiero wtedy, kiedy kończy się umowa powiernictwa?

Marek Siudaj,