Przychody i koszty podatkowe w spółce partnerskiej a podział zysku

Przeczytaj także: Spółka partnerska: rozliczenie przychodów i kosztów ich uzyskania

Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Może być ona zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.

Partnerami w takiej spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.

Dlaczego spółka ta jest specyficzna? Otóż partner nie ponosi tutaj odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

Spółki partnerskie zakłada się m.in. w celu ograniczenia kosztów działalności. Dla przykładu 3 lekarzy poszukuje gabinetu lekarskiego w centrum miasta. Niemniej każdy z nich w gabinecie tym zamierza wykonywać swoje usługi jedynie przez 2 dni w tygodniu. Stąd dzięki zawiązaniu spółki partnerskiej lokal taki wraz z wyposażeniem z jednej strony zostanie maksymalnie wykorzystany, z drugiej zaś koszty jego utrzymania (w tym najmu) rozłożą się na wszystkich wspólników a nie tylko jednego przedsiębiorcę. Każdy ze wspólników, partnerów, będzie przy tym odpowiadał jedynie za swoje działania.

W spółkach takich częstą praktyką jest stosowanie w umowach zapisu, zgodnie z którym udział każdego partnera w zysku spółki będzie uzależniony od indywidualnie wypracowanego przez niego przychodu. Koszty natomiast tej działalności, jeżeli można je przyporządkować danemu partnerowi - obciążają tylko jego, a gdy przyporządkowanie takie nie jest możliwe - rozliczane są w częściach równych.

Czy takie rozwiązanie jest dopuszczalne także na tle podatku dochodowego?

Niestety w myśl ugruntowanego stanowisko zarówno organów podatkowych jak i sądów administracyjnych, zasady podziału zysku ustalane zgodnie z przepisami prawa handlowego nie mogą zmieniać zasad przypisywania przychodów i kosztów podatkowych wspólnikom spółek osobowych wynikających z bezwzględnie obowiązujących norm prawa podatkowego. A te wprost określają, jak przychody i koszty przypisuje się poszczególnym wspólnikom.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku 30.06.2015 r., sygn. akt II FSK 1267/13 wyjaśnił, że zawarte w art. 8 ust. 2 pkt 1 wskazanej ustawy do odpowiedniego stosowania zasad wyrażonych w art. 8 ust. 1 (do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat) nie modyfikuje przyjętej w ust. 1 zasady rozliczania przychodów w taki sposób, że możliwe byłoby inne określenie udziału podatników w kosztach uzyskania przychodów, z udziału w spółce niebędącej osobą prawną niż proporcjonalnie do prawa wspólnika do udziału w zysku. Pogląd wykluczający możliwość stosowania innej proporcji do rozliczania przychodów z udziału w spółce niebędącej osobą prawną a innej do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, jest konsekwentnie odrzucany w orzecznictwie sądów administracyjnych

Jeżeli ustawa podatkowa przewiduje określone konsekwencje prawnopodatkowe, odnoszące się do zasad określania przychodów i kosztów uzyskania przychodów wspólników spółki jawnej, czy partnerskiej, podatnik nie może domagać się uchylenia bądź modyfikacji tych konsekwencji tylko dlatego, że inaczej stanowi zawarta przez niego umowa spółki.

Sąd podkreślił też, że w wypadku niemożności odczytania wielkości prawa wspólnika do udziału w zysku z umowy spółki ze względu na swoistą jej treść, czyniącą wielkość tego prawa zmienną w czasie i płynną, należy przyjąć, iż prawa wspólników do udziału w zysku są równe, a w konsekwencji także po równo należy dzielić pomiędzy nich przychody i koszty ich uzyskania.

Wspólnicy spółki partnerskiej mogą wprawdzie określić prawo do udziału w zysku w spółce - w dowolnej (dopuszczalnej przepisami Kodeksu spółek handlowych) proporcji, według której będą rozliczane przychody z udziału w spółce, jednakże konsekwentnie w takiej samej proporcji winny też być dla celów podatkowych rozliczane koszty uzyskania przychodów.

W związku z powyższym, jeżeli partnerzy spółki partnerskiej będą mogli umownie określać inne zasady ich udziału w przychodach i kosztach takiej spółki, to ustalenia takie nie będą miały wpływu na ich rozliczenie podatkowe. Jeżeli na podstawie umowy bądź innych dowodów nie będzie możliwe ustalenie udziału w zyskach spółki przysługującego każdemu wspólnikowi, przy podziale przychodów i kosztów podatkowych zostanie zastosowana zasada, zgodnie z którą ich udziały są równe.