Śmierć przedsiębiorcy a obowiązek sporządzenia spisu z natury

Przeczytaj także: Zwrot VAT gdy likwidacja spółki cywilnej

Ustawa o VAT w art. 14 mówi m.in., że opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:

1. rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;
2. zaprzestania przez podatnika - będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie art. 96 ust. 6, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.

Obowiązek sporządzenia spisu w opisanych sytuacjach tyczy się czynnych podatników VAT. Winny nim zostać objęte towary, w stosunku do których przysługiwało takim podatnikom prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jedną z form zakończenia bytu prawnego podmiotu gospodarczego jest śmierć przedsiębiorcy prowadzącego firmę na własne nazwisko. Niestety sytuacja taka nie została wyłączona jako zwalniająca z obowiązku sporządzenia spisu z natury i wykazania z tego tytułu należnego podatku.

Dlatego też powstaje pytanie, czy spadkobiercy zmarłego podatnika powinni sporządzić taki spis i odprowadzić VAT?

Sprawę taką wyjaśniał Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 21.05.2013 r., nr ILPP5/443-70/13-2/PG.

Organ podatkowy w pierwszej kolejności wyjaśnił, że prawa i obowiązki wynikają ze przepisów prawa podatkowego nie należą do spadku. Ich sukcesja jest możliwa jedynie na podstawie i w granicach określonych przez Ordynację podatkową. Z art. 97 tego aktu prawnego wynika natomiast, że spadkobiercy nie wstępują w prawa i obowiązki spadkodawcy wynikające z przepisów prawa podatkowego, lecz przejmują z mocy prawa wszelkie prawa i obowiązki o charakterze majątkowym, a prawa niemajątkowe pod warunkiem kontynuacji działalności prowadzonej uprzednio przez spadkodawcę.

Art. 96 ust. 6 Ordynacji podatkowej mówi natomiast, że jeżeli podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegającej opodatkowaniu, jest on obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego; zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT.
W ust. 7 tej regulacji ustawodawca dodał z kolei, że zgłoszenia o zaprzestaniu działalności w wyniku śmierci podatnika dokonuje jego następca prawny.

Na podstawie tych regulacji Ordynacji podatkowej, oraz przytoczonych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług dyrektor poznańskiej izby doszedł do wniosku, że wprawdzie śmierć podatnika jest jedną z form zakończenia bytu prawnego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, a więc również zakończeniem występowania podmiotu w obrocie gospodarczym w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, to jednak obowiązku sporządzenia spisu z natury w takim przypadku nie ma.

„(...) wśród wymienionych okoliczności, powodujących powstanie obowiązku sporządzenia spisu z natury, nie wymienia się jednak śmierci podatnika. Tym samym, następca prawny nie jest obowiązany do sporządzenia remanentu likwidacyjnego i odprowadzenia z tego tytułu podatku należnego. Również na mocy przepisów Ordynacji podatkowej, spadkobierca nie jest obowiązany tego uczynić, gdyż przepisy te przewidują jedynie odpowiedzialność spadkobiercy za zobowiązania spadkodawcy, ale tylko te powstałe za jego życia, zaś obowiązek sporządzenia remanentu powstaje po zaprzestaniu wykonywania czynności opodatkowanych, czyli po śmierci podatnika.(...)” - czytamy w interpretacji.