Podmioty powiązane w uldze na złe długi

Przeczytaj także: Ulga na złe długi w VAT: jak sprawdzić status podatnika-dłużnika?

Ulga na złe długi dla wierzyciela została uregulowana w art. 89a ustawy o VAT. Pozwala ona na odzyskanie zapłaconego fiskusowi podatku należnego od tych nieotrzymanych wierzytelności, które zostały uznane za nieściągalne. Przyjmuje się tutaj pewne uproszczenie przy domniemaniu nieściągalności. Otóż za takie uznaje się te wierzytelności, których dłużnik nie ureguluje w ciągu 150 dni licząc od upływu terminu ich płatności.

Prawo do tej ulgi wymaga jednak spełnienia określonych przesłanek. Jedna z nich, którą się tutaj zajmiemy została uchylona z dniem 1 lipca 2015 r. Znajdowała się ona w art. 89a ust. 7 ustawy i mówiła że przepisów o skorzystaniu z ulgi na złe długi nie stosuje się, jeżeli między wierzycielem a dłużnikiem występuje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4 ustawy. Mówiąc innymi słowy ulgi na złe długi nie mógł stosować ten wierzyciel, który był podmiotem powiązanym ze swoim dłużnikiem.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12.01.2016 r., sygn. akt I FSK 1306/14 wyjaśnił przy tym, na który moment powiązanie takie musiało istnieć, aby ulga nie przysługiwała.

Omawiana przesłanka (podmiotów powiązanych) występowała w rozpatrywanej sprawie na moment dokonania samej transakcji. Niemniej w chwili składania deklaracji z wykazaną ulgą dłużnik i wierzyciel podmiotami powiązanymi już nie byli.

Skarżący uznał, że w takim przypadku ulga mu przysługuje i wykazał ją w deklaracji VAT. Ustawodawca we wskazanym przepisie posługuje się bowiem czasem teraźniejszym. Stąd, kierując się wykładnią językową, skoro na moment skorzystania z ulgi wierzyciel i dłużnik nie byli już podmiotami powiązanymi, wierzyciel może skorygować podatek należny.

Rozliczenie takie zakwestionował jednak urząd skarbowy wydając stosowną decyzję, którą w mocy utrzymał organ drugiej instancji. Sprawa trafiła do sądu, który w obydwu instancjach przyznał rację fiskusowi.

W ocenie NSA występują tutaj bowiem warunki, aby oprócz wykładni językowej zastosować wykładnię systemową i funkcjonalną. Użycie czasu teraźniejszego, tj. wyłączenie ulgi za złe długi, jeżeli pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4 nie jest wystarczające, aby na tym etapie zakończyć proces interpretacji przepisu prawa podatkowego.

NSA uznał, że powiązania między podmiotami dostawy i świadczenia usług określone w art. 32 ust. 2-4 ustawy o VAT wyklucza możliwość skorzystania ulgi za złe długi i to niezależnie od tego czy powiązania istniały w dacie dokonywania transakcji czy też w dacie składania korekty deklaracji z tytułu niezapłaconych wierzytelności.

Do takich wniosków skłania zarówno wykładnia systemowa jak i funkcjonalna omawianych regulacji.

Warto wiedzieć:
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 26.10.2015 r., nr ILPP1/4512-1-593/15-2/TK uznał, że jeżeli zachodzący pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4 ustawy, nie miał wpływu na wartość wynagrodzenia uzgodnionego pomiędzy stronami (jego wysokość odpowiadała wartości rynkowej), to wierzycielowi przysługuje prawo do skorygowania podatku należnego na podstawie art. 89a ustawy, w przypadku spełnienia wszystkich warunków, o których mowa w art. 89a ust. 2 i ust. 3 ustawy.