MF wyjaśnia: Jak rozliczać nowy podatek bankowy

Przeczytaj także: Podatek bankowy zapłacą klienci a nie banki

I. W pierwszej kolejności wyjaśniono, w jaki sposób na gruncie omawianej ustawy określić podstawę opodatkowania, którą przedstawia art. 5 ust. 1 do ust. 3.

Zgodnie brzmieniem tych zapisów podstawą opodatkowania jest nadwyżka sumy wartości aktywów podatnika, wynikająca z zestawienia obrotów i sald, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości lub standardami rachunkowości stosowanymi przez podatnika ponad wartości wskazane w ustawie dla poszczególnych jednostek (tj. odpowiednio 4 mld, 2 mld, 200 mln).

W konsekwencji Minister Finansów wskazuje, że przedmiotowe zestawienie będzie zawierało obroty i salda poszczególnych kont składników aktywów oraz kont je korygujących powstałych z pionowego podziału tych kont aktywów (np. środki trwałe i umorzenie środków trwałych, należności i odpisy aktualizujące wartość należności/rezerwy). A zatem przy ustalaniu podstawy opodatkowania podatkiem od niektórych instytucji finansowych powinny być uwzględnione wartości aktywów ustalone na podstawie sald wszystkich ww. kont.

II. Kolejny problem, który wyłonił się na skutek obowiązywania nowej ustawy, to definicja podatnika w niej określona, a konkretnie instytucja pożyczkowa jako podmiot udzielający pożyczek swoim pracownikom ze środków obrotowych lub środków z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Jak wyjaśnia Minister Finansów, kluczem w tym przypadku będzie intencja ustawodawcy, a zatem fakt, że zamiarem ustawodawcy nie było objęcie opodatkowaniem przedsiębiorstw udzielających pożyczek własnym pracownikom, lecz przedsiębiorstwa/instytucje pożyczkowe działające na polskim rynku.

Ponadto stosownych wskazówek udziela w tym zakresie treść ustawy o kredycie konsumenckim. Podkreśla ona wymóg zachowania odpowiedniej formy prawnej w takim przypadku (tj. sp. z o.o. czy spółka akcyjna) i złożenia oświadczenia o zamiarze prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie udzielania kredytów konsumenckich jako instytucja pożyczkowa.

Niezależnie od powyższego ustawa o kredycie konsumenckim wprost wskazuje, że nie stosuje się jej regulacji m.in. do umów o kredyt udzielany wyłącznie pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy w ramach działalności dodatkowej, w której pracownik nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub jest zobowiązany do zapłaty rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania niższej od powszechnie stosowanych na rynku. Równocześnie należy uwzględniać także funkcjonujące na gruncie ustawy o kredycie konsumenckim odwołanie do definicji kredytodawcy, zgodnie z którą za kredytodawcę uważa się przedsiębiorcę, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu.

III. Następny problem, którym zajął się Minister Finansów, to kwestia ustalania powiązań pomiędzy podatnikami będącymi zakładami ubezpieczeń lub zakładami reasekuracji.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 2 ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych w przypadku podatników, o których mowa w art. 4 pkt 5-8, podstawą opodatkowania jest nadwyżka sumy wartości aktywów podatnika, wynikająca z zestawiania obrotów i sald, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości lub standardami rachunkowości ponad kwotę 2 mld zł. Wartość tę oblicza się łącznie dla wszystkich podatników zależnych lub współzależnych pośrednio lub bezpośrednio od jednego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych ze sobą.

Co to oznacza? Odpowiedź w zakresie wykładni wyżej wskazanego przepisu znaleźć można w definicji na gruncie ustawy o rachunkowości lub w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości.

Ponadto Minister Finansów podkreśla, że przedmiotowy przepis obejmuje podatników zależnych lub współzależnych pośrednio lub bezpośrednio od jednego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych ze sobą, bez dolnego progu wielkości posiadanych udziałów, akcji lub głosów.

Natomiast w zakresie sposobu rozliczania kwoty wolnej, tj. 2 mld zł, MF przyznaje, że ustawa nie precyzuje, co w przypadku podatników, których podstawa opodatkowania ustalana jest w sposób łączony, zatem posiadają oni dowolność w tym zakresie.

Niemniej jednak, w opinii Ministra Finansów, zasadnym sposobem rozliczania tzw. kwoty wolnej od podatku między podmiotami, powiązanymi na podstawie art. 5 ust. 2 zdanie 2 ustawy, jest rozwiązanie, zgodnie z którym kwota wolna od podatku powinna być przypisana i rozliczana pomiędzy tymi podmiotami proporcjonalnie do posiadanych przez nie aktywów, składających się na łączną podstawę opodatkowania, po uwzględnieniu proporcjonalnego udziału aktywów każdego z podatników w ogólnej kwocie aktywów do opodatkowania.

Podobne wątpliwości powstały na gruncie powiązań pomiędzy podatnikami będącymi instytucjami pożyczkowymi, a konkretnie określenia „podatnik zależny”, „współzależny pośrednio lub bezpośrednio” oraz w zakresie sposobu określania powiązania i kryterium, jakie należy przyjąć, by dany podatnik mógł prawidłowo określić podstawę opodatkowania. W tym przypadku jednak Minister Finansów uznał, że wyjaśnienia dotyczące powiązań pomiędzy podatnikami będącymi zakładami ubezpieczeń lub zakładami reasekuracji pozostają aktualne.