Odliczenie podatku VAT po utracie/rezygnacji ze zwolnienia

Przeczytaj także: VAT od środków trwałych przekazanych z firmy do gospodarstwa rolnego

Przypomnijmy, że niektórzy podatnicy mogą korzystać ze zwolnienia z VAT, jeżeli ich sprzedaż nie jest zbyt duża. Podatnicy mogą jednak utracić prawo do tego zwolnienia bądź z niego zrezygnować. Rezygnacja możliwa jest od początku danego miesiąca. Utrata prawa do zwolnienia następuje natomiast począwszy od czynności, którą przekroczono próg dopuszczalnej sprzedaży. Opodatkowaniu podlega tutaj cała wartość sprzedaży, która limit ten przekroczyła (przypomnijmy, że chodzi tutaj o kwotę 150 000 zł).

Obowiązujące jeszcze kilka lat temu regulacje ustawy o VAT wskazywały, że podatnik tracący bądź rezygnujący z omawianego zwolnienia miał prawo sporządzić spis z natury, który następnie przedkładano w urzędzie skarbowym celem odliczenia podatku naliczonego od zakupów towarów dokonanych przed utratą/rezygnacją ze zwolnienia.

W obecnych regulacjach powyższego rozwiązania już nie ma. Nie oznacza to jednak, że podatnicy zostali pozbawieni prawa do odliczenia podatku naliczonego od zakupów dokonanych podczas korzystania ze zwolnienia, a tyczących się towarów pozostałych na dzień utraty/rezygnacji z tego zwolnienia.

I tak w kwestii odliczenia VAT od towarów handlowych w takim właśnie przypadku wypowiedział się m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 03.07.2015 r. nr IPTPP3/4512-113/15-4/BM.

Organ podatkowy przyznał, że zmiana przeznaczenia zakupionych towarów może skutkować w określonych przypadkach obowiązkiem bądź prawem do dokonania korekty odliczonego lub nieodliczonego podatku.

Podatnik, który nabył towary w okresie, w którym prawo do odliczenia mu nie przysługiwało, niemniej nie zostały one wykorzystane do działalności zwolnionej lecz ostatecznie służą działalności opodatkowanej (czyli towary handlowe pozostały na dzień utraty zwolnienia, w związku z czym będą sprzedane już po utracie prawa do zwolnienia z podatku VAT i zarejestrowaniu się jako podatnik VAT czynny), ma prawo dokonać stosownej korekty i odliczyć ten podatek. Nastąpiła tutaj bowiem zmiana przeznaczenia tych towarów uprawniająca do korekty.

Korekty takiej należy przy tym dokonać w miesiącu, w którym nastąpiła zmiana wskazanego przeznaczenia (w rozpatrywanym przypadku był to grudzień 2014 r. - w tym bowiem miesiącu podatnik utracił prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT).

Powyższe można stosować nie tylko do towarów handlowych ale także surowców czy materiałów (a więc towarów zużywanych w procesie produkcyjnym.

A co z pozostałymi składnikami majątku firmy, w postaci chociażby środków trwałych czy wyposażenia?

Również i tutaj korekta przysługuje (na podstawie art. 91 ust. 7-7d ustawy o VAT). Niemniej jest ona dokonywana na odrębnych zasadach.

Otóż wskazane regulacje mówią, że jeżeli podatnik dokona zmiany przeznaczenia posiadanych towarów z wykorzystywania ich do działalności zwolnionej (a więc nie dającej prawa do odliczenia) na wykorzystywanie do działalności opodatkowanej (a więc dającej prawo do odliczenia podatku naliczonego), ma on prawo do korekty podatku naliczonego z tytułu ich zakupu.
Korekty takiej dokonuje się jednakże w różny sposób, w zależności od tego, z jakim składnikiem majątku mamy do czynienia.

I tak w przypadku wyposażenia i środków trwałych o wartości początkowej nieprzekraczających 15 000 zł korekta taka jest możliwa, jeśli od końca okresu, w którym te zostały one oddane do używania, nie minęło 12 miesięcy. Korekty dokonuje się jednorazowo w miesiącu, w którym zmieniło się ich przeznaczenie. Korekty takiej można dokonać w pełnej wysokości podatku zawartego w cenie ich zakupu (z pewnymi wyjątkami tyczącymi się przypadków szczególnych, np. niektórych samochodów).

Jeżeli natomiast wartość początkowa wskazanych wyżej składników majątku przekracza 15 000 zł, korekta taka jest rozłożona w czasie. Przypomnijmy, że w przypadku ruchomości okres takiej korekty wynosi 5 lat, a w przypadku nieruchomości - 10 lat, licząc od roku oddania ich do używania.

Korekty takiej dokonuje się w proporcji do okresu korekty. Ma ona miejsca za poszczególne lata pozostałego okresu korekty, zaczynając od deklaracji podatkowej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia. Roczna korekta dotyczy tutaj jednej piątej, a w przypadku nieruchomości jednej dziesiątej podatku naliczonego od ich nabycia czy wytworzenia.

Jeżeli zatem przykładowo podatnik utracił zwolnienie z VAT w trakcie 2015 r., to pierwszej takiej korekty dokona w deklaracji za styczeń (bądź I kwartał) 2016 r.

Na takich samych zasadach korekty podatku VAT mogą dokonać rolnicy, którzy postanowili rozliczać ten podatek na zasadach ogólnych z tytułu prowadzonego gospodarstwa rolnego.