Służebność mieszkania w umowie dożywocia bez podatku

Przeczytaj także: Umowa dożywocia bez podatku od spadków i darowizn

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca wraz z żoną są właścicielami lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. Małżonkowie zamierzają zawrzeć umowę dożywocia, na mocy której przeniosą na nabywców (inne małżeństwo) własność swojego mieszkania w zamian za zapewnienie im dożywotniego utrzymania, czyli przyjęcia ich jako domowników, dostarczenia wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, jak też zapewnienia odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie oraz sprawienia własnym kosztem pogrzebu. Nabywcy na mocy umowy dożywocia zobowiążą się przy tym do ustanowienia dożywotniej i bezpłatnej służebności osobistej mieszkania, polegającej na prawie zamieszkiwania w całym mieszkaniu. Służebność osobista mieszkania będzie należała do treści umowy dożywocia.

Wnioskodawca zadał w związku z tym pytanie, czy od tak ustanowionej służebności osobistej mieszkania będzie musiał wraz z żoną zapłacić podatek od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...)Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r. poz. 86 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Alexander Raths - Fotolia.com

Służebność mieszkania z umową dożywocia bez podatku

W przypadku gdy w ramach umowy dożywocia zostaje ustanowiona także służebność osobista mieszkania, a co za tym idzie, gdy służebność taka stanowi integralną część umowy dożywocia, nie podlega ona odrębnemu opodatkowaniu.

Przydatne narzędzia:
Kalkulator podatku od spadków i darowizn

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci (art. 1 ust. 2 ww. ustawy).
Przepis powyższy określa przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. (...)

Umowa dożywocia uregulowana jest w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego - jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Stosownie do art. 908 § 2 Kodeksu cywilnego jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.

Jak wynika z treści powołanego wyżej przepisu art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu tym podatkiem podlega wyłącznie nabycie rzeczy i praw majątkowych enumeratywnie wymienionych w tym przepisie. Umowa dożywocia nie została wymieniona w przepisie art. 1 ust. 1 ww. ustawy jako podlegająca opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, co oznacza, że umowa dożywocia nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

A zatem, gdy w umowie dożywocia ma miejsce również ustanowienie służebności osobistej to nie może być ona traktowana oddzielnie i podlegać odrębnemu opodatkowaniu. Tym samym ustanowiona służebność osobista mieszkania, w opisanym zdarzeniu przyszłym, jako integralna część umowy dożywocia, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, bowiem umowa dożywocia nie jest objęta zakresem tej ustawy. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów