Ulga rehabilitacyjna a data orzeczenia o niepełnosprawności

Przeczytaj także: Ulga internetowa w rozliczeniu PIT za 2015 r.

Dokumentami takimi są:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
• decyzja przyznająca rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, lub
• orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydane na podstawie odrębnych przepisów, bądź
• orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do 31 sierpnia 1997 r.

Może przy tym się zdarzyć, że wydatki rehabilitacyjne (których katalog został określony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych) są ponoszone jeszcze przed uzyskaniem orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność tudzież decyzji przyznającej rentę. Czy i te można w rocznym PIT odliczyć?

Organy podatkowe zdają się twierdzić, że w takim przypadku wydatki podlegają odliczeniu, jeżeli są poniesione od daty uzyskania stosownego orzeczenia, tudzież od dnia ustalenia niepełnosprawności, gdy ta data jest wcześniejsza niż wydane orzeczenie. Bardziej wstecz ich zdaniem cofnąć się nie można - np. do daty samego powstania niepełnosprawności (por. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 27.01.2010 r., nr IBPBII/1/415-842/09/AŻ).

Sądy mają tutaj jednak odmienny pogląd, czego przykładem jest tegoroczny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 02.06.2015 r. sygn. akt II FSK 997/13.

W rozpatrywanej przez sąd sprawie skarżąca orzeczeniem z dnia 17.02.2012 r. została zaliczona do lekkiego stopnia niepełnosprawności. Ustalony stopień niepełnosprawności został natomiast datowany od dnia 23.11.2011 r. Orzeczenie to wskazywało przy tym, że sama niepełnosprawność istnieje od urodzenia skarżącej. W kwietniu 2011 r. skarżąca poddała się kolejnemu zabiegowi rehabilitacyjnemu, niezbędnemu do podjęcia fizykoterapii. Dzięki kompleksowi takich zabiegów przywrócona została jej sprawność fizyczna pozwalająca na wykonywanie funkcji życiowych i społecznych.

W związku z powyższym skarżąca zadała pytanie, czy wydatek na poniesiony zabieg w kwietniu 2011 r. może odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej w zeznaniu podatkowym za ten rok.

Organ wydający interpretację uznał, że skoro zabieg wykonano w kwietniu 2014 r. a więc przed datą ustalenia stopnia niepełnosprawności, odliczenie nie jest możliwe. Przepisy podatkowe bowiem uzależniają zastosowanie odliczenia, w ramach, tzw. ulgi rehabilitacyjnej, od posiadania przez podatnika ściśle określonego statusu, tj. bycia osobą zakwalifikowaną przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności i brak jest prawnych możliwości zastosowania przedmiotowego odliczenia przez osoby, które takiego statusu nie mają. Sprawa trafiła w związku z tym do sądu, który w obydwu instancjach przyznał rację skarżącej.

NSA zwrócił uwagę, że ustawodawca rozróżnia pojęcie „osoby niepełnosprawnej” (pojawiające się w art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, określającym kto jest uprawniony do ulgi) od osoby posiadającej orzeczenie o ustaleniu jej stopnia niepełnosprawności (pojawiające się w art. 26 ust. 7d - określającym wymagane dokumenty do skorzystania z odliczenia).

Organ interpretacyjny tej różnicy nie dostrzegł, co było jego błędem.

„(...) Analizując powyższe przepisy łącznie i we wzajemnym powiązaniu, należy dojść do wniosku, że wynikającymi z nich przesłankami warunkującymi skorzystanie z ulgi rehabilitacyjnej, są: z jednej strony - poniesienie (w roku podatkowym) wydatku przez osobę niepełnosprawną, a drugiej strony - dokonanie odliczenia przez osobę posiadającą ustalony stopień niepełnosprawności. Innymi słowy, ten drugi przymiot, wprawdzie warunkuje dokonanie odliczenia, ale nie musi wystąpić, jak błędnie przyjął Minister Finansów, już w momencie poniesienia wydatków, gdyż tu wystarczy, aby wydatek dotyczył osoby niepełnosprawnej.(...)” - czytamy w uzasadnieniu do wyroku.

Skoro zatem skarżąca w chwili poniesienia samego wydatku była osobą niepełnosprawną, a nadto za rok podatkowy, w którym poniosła wydatek, i chcąc dokonać odliczenia od dochodu, posiadała już ustalony stopień niepełnosprawności - prawa do ulgi nie można było jej zabronić.

Na marginesie warto dodać, że sądy nie analizowały tego, czy zabieg skarżącej mieści się w katalogu odliczeń. Wśród organów podatkowych dominujące jest natomiast stanowisko, że co do zasady zabiegi medyczne w odliczeniu się nie mieszczą.