Kilka darowizn w akcie notarialnym z oszczędnością na podatku

Przeczytaj także: Złożona (pokoleniowa) darowizna mieszkania bez podatku?

Ciotka, w postaci siostry matki czy ojca, może przekazać swojemu bratankowi bądź siostrzeńcowi darowiznę i to znaczną. Niestety trzeba pamiętać, że w stosunku do obdarowanego taka ciocia zalicza się do II grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn. A to oznacza konieczność zapłacenia od niej podatku (wg stawek 7%, 9% i 12% w zależności od jej wartości).

Zasada ta obowiązuje także w przypadku, gdy przedmiotem darowizny jest nieruchomość, w tym także mieszkalna. Co innego, gdyby tej dokonali na rzecz swojego dziecka rodzice czy nawet dziadkowie- wtedy korzystałaby ona w pełni ze zwolnienia z podatku. Niestety ciocia to dla obdarowanego dalsza rodzina, w związku z czym pełne zwolnienie nie przysługuje.

Zdaje się jednak, że można tutaj zastosować pewne rozwiązanie pośrednie. Ciocia przecież mogłaby taką darowiznę przekazać nie swojemu ulubionemu siostrzeńcowi bądź bratankowi, a jego rodzicowi będącemu jednocześnie rodzeństwem takiego darczyńcy (czyli ojcu bądź matce). Ponieważ darowizna wśród najbliższej rodziny, do której zalicza się także rodzeństwo, jest z podatku zwolniona, szczęśliwy „przymusowy” obdarowany podatku nie będzie musiał zapłacić. Dodajmy też, że o takiej darowiźnie (zawartej w formie aktu notarialnego, która jest wymagana w przypadku przekazania prawa własności do nieruchomości) nie będzie musiał osobiście zawiadamiać urzędu skarbowego, gdyż z tego obowiązku wyręczy go notariusz.

Następnie rodzic może tak otrzymaną nieruchomość darować swojemu dziecku. Jak zostało to już wyżej wskazane, ta darowizna również będzie z podatku zwolniona, jako że ma miejsce wśród najbliższej rodziny.

Dwie darowizny zamiast jednej pozwolą zatem uniknąć zapłaty podatku. Czy jednak możliwe jest ich zawarcie w jednym akcie notarialnym i czy takie postępowanie nie będzie „podejrzane” dla urzędników skarbowych?

W takiej właśnie sprawie wypowiadał się Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 19.02.2014 r. nr IPTPB2/436-128/13-4/KK, a także Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 06.10.2015 r. nr IBPB-2-1/4515-87/15/KrB.

W starszej interpretacji chodziło o przekazanie majątku pomiędzy wujem a siostrzenicą. Wuj chciał tutaj przekazać córce swojej siostry udział w mieszkaniu, które odziedziczył wraz z siostrą po rodzicach w spadku. Darowizna „bezpośrednia” skutkowałaby naliczeniem podatku wg stawek określonych dla drugiej grupy podatkowej. Jego wysokość byłaby więc znaczna.

Postanowiono w związku z tym do całej operacji włączyć także siostrę wuja, a matkę siostrzenicy. Najpierw wuj daruje swój udział w mieszkaniu swojej siostrze, a następnie ta przekaże otrzymany oraz swój wcześniejszy udział (czyli prawo własności całej nieruchomości) córce. Dla uproszczenia darowizny te miały zostać dokonane na podstawie jednego aktu notarialnego.

Zastosowanie zwolnienia nie budziło tutaj większej wątpliwości. Powstał jednak problem, czy cała operacja może odbyć się bez konieczności przedkładania przy umowie darowizny zawieranej między matką a córką zaświadczenia organu podatkowego potwierdzającego, że nabycie darowizny od brata jest zwolnione od podatku (wymóg przedłożenia notariuszowi takiego zaświadczenia stawia art. 19 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Na uzyskanie tego dokumentu potrzebny jest bowiem czas, co uniemożliwiłoby równoczesne dokonanie obu darowizn.

Organ przyznał podatnikowi rację, że uzyskanie zaświadczenia nie jest tutaj konieczne. Przytoczony przepis nie dotyczy bowiem sytuacji, gdy jednym aktem notarialnym objęte są dwie umowy darowizny dotyczące tego samego przedmiotu, polegające na tym, że osoba A daruje udział w nieruchomości osobie B, a następnie osoba B daruje całą nieruchomość osobie C, a jednocześnie osoby A i B należą do grupy osób uprawnionych do całkowitego zwolnienia podatkowego.

W interpretacji z dnia 06.10.2015 r. natomiast wujostwo wnioskodawcy miało przekazać swoje udziały w nieruchomości swojemu ojcu, który był jednocześnie dziadkiem wnioskodawcy, a ten w kolejnym kroku wszystkie posiadane udziały w nieruchomości miał przekazać swojemu wnukowi (który pewien udział w tej nieruchomości odziedziczył wcześniej po zmarłej matce, a córce dziadka). Wskutek takiego postępowania wnioskodawca stałby się jedynym właścicielem tej nieruchomości. Tutaj również darowizn postanowiono dokonać w jednym akcie notarialnym.

Tutaj postawiono pytanie, czy takie postępowanie jest dopuszczalne oraz możliwe będzie zastosowanie zwolnienia z podatku od dokonanych darowizn. Organ podatkowy przyznał rację podatnikowi w zakresie prawa do zastosowania tego zwolnienia.

„(...) należy stwierdzić, że dokonanie ww. darowizny na rzecz Wnioskodawcy przez jego dziadka będzie podlegało regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Równocześnie darowizna ta będzie korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (...)” - czytamy w uzasadnieniu interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby powyższe rozważania wykorzystać także przy darowiźnie środków finansowych czy innych rzeczy. Tutaj trzeba jednak pamiętać, o zgłoszeniu takiej darowizny (czy też darowizn) w urzędzie skarbowym w ciągu 6 miesięcy od jej dokonania. Zgłoszenia dokonuje obdarowany.