Darowizna z zabezpieczeniem darczyńcy to wysoki podatek

Przeczytaj także: Umowa dożywocia bez podatku od spadków i darowizn

Powyższe potwierdziły świeże, bo z 28 sierpnia 2015 r., wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt II FSK 1895/13 i II FSK 1896/13). Chodzi oczywiście o podatek od spadków i darowizn, a sprawa tyczyła się podatników, którzy postanowili darować swój dom córce i zięciowi.

Mianowicie skarżący na podstawie umowy darowizny przekazali córce oraz zięciowi nieruchomość zabudowaną domem mieszkalnym i garażem. Jednocześnie w tym samym akcie notarialnym została ustanowiona nieodpłatna, dożywotnia i osobista służebność mieszkalna stanowiąca prawo do zamieszkiwania na parterze domu oraz korzystania z podwórza.

Ponieważ służebność taka jest opodatkowana, fiskus zażądał podatku od spadków i darowizn. U każdego z rodziców przyjął roczną wartość służebności ustaloną od 1/2 części całej darowanej nieruchomości. Organ pominął wnioski skarżących o wymierzenie podatku jedynie od tej części nieruchomości, z której faktycznie mogli korzystać (czyli parteru domu).

Sprawa trafiła do sądu. Ten, w pierwszej instancji uwzględnił stanowisko skarżących.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 2, ust. 2 i ust. 3 u.p.s.d., wartość świadczeń powtarzających się przyjmuje się do podstawy opodatkowania w wysokości rocznego świadczenia pomnożonego przez 10 lat, jeżeli prawo nieodpłatnej służebności zostało ustanowione na czas nieokreślony (ust. 1 pkt 2). Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do obliczenia wartości prawa użytkowania i służebności (ust. 2). Roczną wartość tego prawa ustala się w wysokości 4% wartości rzeczy obciążonej służebnością (ust. 3).

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Photographee.eu - Fotolia.com

Dom

Rodzice, darując dziecku dobytek całego życia, często chcą zabezpieczyć swój byt ustanawiając na darowanej nieruchomości nieodpłatną służebność osobistą. Niestety podatkowo nie jest to opłacalne

Sąd uznał, że wykładnia jedynie językowa regulacji ustawowych prowadzi do niejednoznacznych wniosków, które mogą skutkować ustaleniem zobowiązania podatkowego w kwocie wyższej od wartości nabytego nieodpłatnie prawa majątkowego (w postaci służebności osobistej).

Zdaniem WSA
obliczając podstawę opodatkowania z tytułu nieodpłatnego nabycia prawa majątkowego w postaci służebności osobistej, należy uwzględniać wartość faktycznie nabytego prawa. W realiach niniejszej sprawy oznacza to, że dokonując wymiaru zobowiązania podatkowego należy uwzględnić tylko część budynku, z której skarżący może korzystać w ramach nabytej służebności osobistej.

Sąd wskazał, że powyższe stanowisko podzielały także licznie inne składy orzekające, choć nie jest to jednolita linia orzecznicza.

Na rozstrzygnięcie WSA fiskus złożył jednak skargi kasacyjne i … wygrał. NSA uchylił zaskarżone wyrok przyjmując tym samym, że roczną wartość służebności jako podstawę opodatkowania stanowi 4 proc. wartości całej nieruchomości obciążonej, a nie jedynie tej części, po której osoba, na rzecz której służebność została ustanowiona, może się poruszać. Fiskus zatem miał prawo wyliczyć podatek od całej nieruchomości a nie jedynie od jej części.

To niewątpliwie bardzo niekorzystne rozstrzygnięcie dla podatników. Często bowiem przedmiotem darowizny są nieruchomości o znacznej wartości, co skutkuje wymiarem podatku w bardzo dużej kwocie.

Wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego są prawomocne.