Środek trwały sposobem na koszty podatkowe przy darowiźnie

Przeczytaj także: Przekazanie firmy w rodzinie: towary handlowe lepiej sprzedać

Początki własnego biznesu zawsze są trudne. Stąd nie dziwi szukanie sposobów na jak najmniejsze koszty (przynajmniej na początku przygody z firmą), czyli np. zdobywanie niezbędnych do jej prowadzenia składników majątku „sposobem darmym”. Może też wystąpić sytuacja, w której dziecko przejmuje rodzinny biznes. Rodzic prowadzący dotychczas własną działalność może tutaj np. podarować dziecku chociażby towary handlowe, dzięki czemu nie nadszarpnie budżetu nowego przedsiębiorcy.

Niestety rozwiązanie takie, na tle podatku dochodowego, ma pewne niemiłe konsekwencje. Otóż przede wszystkim w firmie rodzica przekazany darowizną towar nie będzie mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. Dlaczego? - nie spełnia bowiem ustawowej definicji - przekazanie darowizny nie wywoła powstania przychodu z firmy czy też nie zabezpieczy tego źródła przychodu.

Czy towar taki stanie się kosztem u obdarowanego? Zdaniem fiskusa nie, gdyż nabywca nie poniósł tutaj wydatku (a więc nie musiał za towar zapłacić). Niemniej w chwili sprzedaży towar taki wygeneruje przychód. Jak nietrudno zauważyć, z uwagi na nieuwzględnienie kosztów uzyskania przychodu, przychód taki, można by powiedzieć, będzie równy dochodowi (pomijając inne wydatki związane z prowadzeniem działalności, a wpływające na dochód podlegający opodatkowaniu).

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 29 listopada 2013 r. nr ITPB1/415-981/13/WM wskazał, że skoro nabycie towarów nastąpiło nieodpłatnie, wartość ich nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, albowiem nie została spełniona przesłanka wynikająca z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wartość tych towarów handlowych nie może zostać ujęta w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w kolumnie 10 - zakup towarów handlowych. Podatnik ma za to obowiązek ująć je w spisie z natury, niemniej nie będą one brane pod uwagę przy ustalaniu należnego podatku.

Inaczej przy środkach trwałych

Powyższa sytuacja nie napawa optymizmem. Nie ma bowiem kosztów (zarówno u obdarowanego jak i u darczyńcy), ale przychód w chwili sprzedaży wystąpi. Stąd nie dziwią próby optymalizacji podatkowej w tym zakresie.

Jaki może być sposób na rozpoznanie kosztów? Uznanie danego towaru czy materiału za środek trwały. Nie zawsze będzie powyższe możliwe , jako że ustawa wskazuje, jakie warunki dany składnik majątku winien spełnić, aby był uznany za środek trwały, niemniej niekiedy takie rozwiązanie zdaje się być dopuszczalne. Dlaczego jednak tutaj koszt da się rozpoznać?

Otóż nabytych czy wytworzonych środków trwałych co do zasady nie można bezpośrednio zaliczać w ciężar kosztów uzyskania przychodu. Kosztem takim jednak są odpisy amortyzacyjne dokonywane od ich wartości początkowej. Tę ustala się różnie w zależności od tego, w jaki sposób podatnik stał się właścicielem środka trwałego (przypomnijmy, że ten można np. kupić, wytworzyć, otrzymać w darowiźnie czy spadku a nawet w formie aportu).

Co za tym idzie, również w przypadku środków trwałych otrzymanych w formie darmej podatnik winien ustalić ich wartość początkową, a naliczane od tej wartości początkowej odpisy amortyzacyjne będą zaliczane do kosztów uzyskania przychodu.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 04.08.2015 r. nr IBPB-1-1/4511-102/15/ZK uznał, że wnioskodawczyni postąpiła prawidłowo zaliczając do środków trwałych grunt otrzymany w darowiźnie od męża i określając jego wartość początkową w wartości rynkowej. Na gruncie tym mają powstać obiekty mieszkalne i użytkowe, które następnie będą wynajęte, oddane w dzierżawę, odpłatne użytkowanie bądź sprzedane.

Mówiąc innymi słowy, wydatki na zakup czy wytworzenie środka trwałego nie są kosztem podatkowym. Tym są za to dokonywane odpisy amortyzacyjne naliczane od ustalonej wartości początkowej. W chwili sprzedaży natomiast ta część wydatków, która jeszcze nie została zamortyzowana, staje się kosztem.

Rodzi się tutaj jednak kolejne pytanie, czy kosztem takim w przypadku sprzedaży będzie także niezamortyzowana część wartości początkowej środka trwałego, który otrzymano nieodpłatnie? Wskazany wyżej art. 23 ust. 1 pkt 1 odnosi się bowiem do wydatków, czyli faktycznego poniesienia ciężaru związanego z zakupem czy wytworzeniem.

Odpowiedź jest twierdząca – również w tym przypadku koszt zostanie rozpoznany, niemniej aby dojść do takich wniosków,trzeba sięgnąć do art. 24 ust. 2 ustawy.

Ustawodawca nie przewidział tutaj wyjątków dla środków trwałych nabytych w formie darowizny, spadku czy inny nieodpłatny sposób, w związku z tym przytoczoną wyżej regułę należy stosować również dla takich składników majątku.

Warto też dodać, że środkiem trwałym nie są jedynie te składniki majątku, których wartość początkowa przekracza 3,5 tys. zł. Mogą one być także mniej warte. Niemniej trzeba pamiętać, że definicja środka trwałego wymaga, aby ten był m.in. w działalności gospodarczej wykorzystywany. Jest to warunek konieczny do spełnienia. Dany składnik majątku musi zatem być w firmie faktycznie używany (albo oddany w najem bądź dzierżawę), a nie jedynie zaliczony do majątku firmy, aby stać się środkiem trwałym. Nadto ustawodawca wskazał, że przewidywany okres jego używania winien przekraczać jeden rok.

Wprawdzie mowa jest tutaj o przewidywanym a nie rzeczywistym okresie użytkowania, niemniej nadużywanie wskazanej furtki dla rozpoznawania kosztów w stosunku do towarów handlowych może skończyć się sporem z fiskusem.