Wynajem samochodu pracownikowi uprawnia do odliczenia 100% VAT

Przeczytaj także: Odliczenie podatku VAT od paliwa zakupionego do kosiarki

W prowadzonej działalności spółka wykorzystywała samochody osobowe, które służyły jedynie celom służbowym. Dla pojazdów tych zostały określone zasady ich użytkowania, zaprowadzono dla nich ewidencje przebiegu pojazdu, zaś naczelnikowi urzędu skarbowego w odpowiednim terminie złożono informację o wykorzystywaniu samochodów wyłączenie do celów firmowych.

Samochody dodatkowo po godzinach pracy spółka postanowiła udostępniać swoim pracownikom (przedstawicielom handlowym czy kadrze zarządzającej), przy czym udostępnienie takie było odpłatne. Z pracownikami zostały zawarte odpowiednie umowy najmu. Cena za wynajem została tutaj uzależniona od modelu samochodu oraz stopnia wykorzystywania go do celów innych niż służbowe. Powyższe zapewniały ustalone w tym celu algorytmy obliczeń.

Samochody te były zatem wykorzystywane na dwa sposoby: w czasie pracy do wykonywania obowiązków służbowych,a po pracy jako wynajmowane, czyli wykorzystywane wprawdzie to celów prywatnych pracowników, ale za odpłatnością. W efekcie należałoby w związku z tym przyjąć, że przedmiotowe pojazdy służą jedynie celom firmowym, bowiem za taki cel należy uznać oddanie pojazdu w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu tudzież innej o podobnych charakterze.

Spółka uznała zatem, że w stosunku do powyższych samochodów ma prawo do pełnego odliczenia VAT. Spełniła bowiem odpowiednie wymogi ustawowe. Dla pewności wystąpiła jednak z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w tej materii. Co na to fiskus?

Organ wydający interpretację zgodził się wprawdzie ze spółką, że w takim przypadku faktycznie wskazane pojazdy służą wykonywaniu jedynie czynności opodatkowanych (jako że najem dla pracowników również był odpłatny) i prowadzonej działalności gospodarczej, niemniej to nie oznacza jeszcze, że pojazdy takie będą wykorzystywane jedynie na potrzeby działalności gospodarczej.

Zdaniem fiskusa wykorzystywanie samochodów przez pracowników w celu realizacji ich obowiązków i wynajem tych samych samochodów pracownikom do wykorzystania w celach prywatnych nie pozwala na stworzenie jasnych i przejrzystych zasad, z których wynikałby brak możliwości użycia samochodów do celów prywatnych w czasie wykorzystywania ich do wykonywania obowiązków służbowych, np. dojazd do pracy z miejsca zamieszkania oraz powrót. Tym bardziej, że przyjęty przez spółkę model nieprzewidujący sytuacji, gdy samochody nie będą albo wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej Spółki, albo odpłatnie udostępnione pracownikom, wskazuje, że samochód będzie przez cały czas w dyspozycji pracownika.

Mówiąc innymi słowy fiskus stwierdził, że skoro samochodami jeżdżą pracownicy spółki, w zasadzie nie da się wykluczyć użytku prywatnego, a co za tym idzie, pełne odliczenie VAT nie jest możliwe. Na marginesie warto tutaj wskazać, że organ wskazał, iż dojazd do i z pracy samochodem jest na gruncie VAT zawsze celem prywatnym pracownika. W przypadku podatku dochodowego fiskus zgadza się natomiast ze stanowiskiem, że niekiedy taki przejazd może służyć nie celom prywatnym pracownika, a służbowym (por. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 28.07.2015 r. nr IBPB-2-1/4511-94/15/BD).

W związku z tym, ponieważ spółka nie ma obiektywnych możliwości wyeliminowania użytku prywatnego wskazanych samochodów (co wynika chociażby ze specyfiki pracy przedstawiciela handlowego), a co za tym idzie, istnieje realna możliwość wykorzystania samochodów co celów prywatnych zatrudnionych pracowników, pełne odliczenie VAT jej nie przysługuje.

Fiskus uznał, iż praca przedstawicieli handlowych charakteryzuje się tym, że nie jest możliwe dokładne określenie z góry, w jakim czasie (każdego dnia) samochód będzie wykorzystywany do realizacji obowiązków na rzecz spółki, a w związku z tym, w jakim czasie będzie podlegał wynajęciu na rzecz pracownika. W konsekwencji nie można przyjąć, że samochody będą wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 86a ust. 4 ustawy o VAT.

Sprawa trafiła do sądu, który przyznał rację spółce.

WSA podkreślił, że organ jedynie ogólnikowo wskazał na brak możliwości wyeliminowania użycia samochodów do użytku prywatnego w opisanym stanie faktycznym, nie podając przy tym, jakie konkretne, inne niż opisane przez spółkę, środki zabezpieczające i procedury powinny być przez podatnika podjęte. Nadto zastosowana przez organ interpretacja przepisów powoduje, że te nigdy w praktyce nie miałyby zastosowania.

„(...) Dopóki bowiem mamy do czynienia z tzw. "czynnikiem ludzkim" - istnieje potencjalne zagrożenie, że dany pojazd może zostać wykorzystany do celów innych niż związane z działalnością gospodarczą Spółki. Okoliczności tej nie da się całkowicie wyeliminować, chodzi zatem jedynie o stworzenie takich mechanizmów i wprowadzenie takich zasad używania pojazdów, które dadzą maksymalną gwarancję wykorzystania ich wyłącznie w działalności gospodarczej podatnika.(...)” - czytamy w uzasadnieniu do wyroku.

Zdaniem sądu sporządzenie stosownych umów określających warunki, zasady i opłaty dotyczące korzystania z pojazdów, wprowadzenie zasad używania samochodów do celów służbowych oraz nałożenie na pracowników obowiązku dokonywania wpisów w ewidencji przebiegu pojazdu, zawierającej dane wymagane ustawą o VAT, jak też monitorowanie przez samą spółkę ilości zużytego paliwa - mogą stanowić wystarczające i obiektywne środki dla zabezpieczenia wykorzystania przedmiotowych pojazdów dla celów działalności gospodarczej.

Sądy przeciwko fiskusowi

Organy podatkowe podchodzą bardzo rygorystycznie do kwestii pełnego odliczenia VAT od wydatków związanych z wykorzystywanymi w prowadzonej działalności gospodarczej samochodami osobowymi, czy innymi pojazdami z nimi zrównanymi na potrzeby tego podatku. W zasadzie można by przyjąć, że ich zdaniem pełne odliczenie tego podatku nie jest tutaj możliwe, jako ze nie da się sporządzić takich procedur, które w pełni wykluczą jakąkolwiek możliwość prywatnego użytku takiego pojazdu.

W opozycji do tego stanowiska wydają się jednak być sądy administracyjne. Przytoczony wyżej wyrok nie jest bowiem odosobniony. Podobnie stwierdził chociażby WSA w Krakowie w wyroku z dnia 20.01.2015 r., sygn. akt. I SA/Kr 1834/14. Niestety wyroki te nie są jeszcze prawomocne. Nowe regulacje obowiązują natomiast na tyle krótko, że nie ma w tym zakresie jeszcze stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego.