Jak ustalić dochód dziecka? Trwa spór między sądami a fiskusem

Przeczytaj także: Ulga prorodzinna: dochód dziecka to podstawa opodatkowania

Jakie korzyści podatkowe może dać swoim rodzicom dziecko? Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji, niemniej niekiedy da się zaoszczędzić na wakacje. Dla przykładu osoba samotnie wychowująca jedną pociechę, może zapłacić podatek mniejszy o prawie 1700 zł. Tyle oszczędności da rozliczenie się jako osoba samotna oraz skorzystanie z ulgi prorodzinnej.

Rodzice posiadający trójkę dzieci w ramach ulgi prorodzinnej mogą natomiast odliczyć maksymalnie 4 224,12 zł. Jeżeli mieliby czwórkę dzieci, odliczenie to wzrosłoby do 6 924,12 zł. Ostatnie dziecko zatem daje tutaj oszczędność w wysokości 2 700 zł.

Otóż w danym roku dziecko takie nie może uzyskać dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 (skala podatkowa) lub art. 30b (kapitały pieniężne) w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, z wyjątkiem renty rodzinnej .

Organy podatkowe: Dochód to przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania

Przy określaniu pojęcia dochodu fiskus korzysta z wykładni językowej ustawy i odnosi się wprost do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten mówi, że dochodem jest przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. Nie uwzględnia się tutaj innych obciążeń, które wpływają na podatek (w postaci chociażby wspomnianych składek).

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 01.07.2015 r. nr IPTPB2/4511-178/15-4/AK wskazał, że ustawodawca jasno w treści ustawy podatkowej zdefiniował pojęcie dochodu, odróżniając jednocześnie, w treści art. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od tegoż dochodu - podstawę opodatkowania (podstawę obliczenia podatku). I tak, podstawę opodatkowania stanowi dochód po odliczeniu m.in. kwot uiszczonych tytułem składek na ubezpieczenie społeczne.

Stąd, skoro przy określaniu uprawnień do wskazanych preferencji ustawodawca posługuje się pojęciem dochodu a nie podstawy opodatkowania, chodziło mu o przychód pomniejszony jedynie o koszty uzyskania przychodu.

Trudno spotkać interpretację z innym podejściem do wyjaśnienia kwestii dochodu. Bryluje ono wśród organów podatkowych. Nie było by w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że sądy mają odmienny pogląd, a to ich fiskus powinien słuchać.

Sąd grodzi palcem

Zgoła inne zdanie w tej materii przedstawiają za to sądy administracyjne. Wymienić tutaj można m.in. wyroki WSA w Gdańsku z dnia 02 lipca 2014 r. (sygn. akt I SA/Gd 485/14 – orzeczenie prawomocne), WSA w Łodzi z dnia 25 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I SA/Łd 93/13 – orzeczenie nieprawomocne), WSA w Olsztynie z dnia 19 stycznia 2012 r. (sygn. I SA/OL 734/11 – orzeczenie prawomocne), czy NSA z dnia 23 kwietnia 2015 r. (sygn. akt II FSK 675/13 -orzeczenie prawomocne).

Jak czytamy w uzasadnieniu do przytoczonego wyżej wyroku NSA, „(...) słusznie Sąd pierwszej instancji przyjął, że poprzez nawiązanie w treści art. 6 ust. 4 pkt 3 u.p.d.o.f. do unormowań art. 27 i art. 30b tej ustawy, prawodawca przyjął, iż przy określaniu kwoty uprawniającej do zastosowania ulgi z tytułu wychowania pełnoletniego dziecka, należy uwzględnić kwotę odpowiadającą podstawie obliczenia podatku, do której odwołują się art. 27 i art. 30b u.p.d.o.f. To od tej kwoty zależy bowiem bezpośrednio wysokość należnego podatku dochodowego oraz to, czy dziecko będzie w ogóle zobowiązane do jego uiszczenia.(...)

Skoro bowiem celem omawianej instytucji jest pomoc podatnikom w związku z ciążącym na nich obowiązkiem łożenia na utrzymanie pełnoletnich dzieci w okresie ich nauki, uzasadnionym jest pogląd, iż osiągnięcie przez dziecko dochodu w wysokości nie powodującej powstania obowiązku podatkowego, nie oznacza, że jego rodzice, czy też opiekunowie prawni tracą prawo do odliczenia od podatku z tytułu powyższej ulgi. (…)

zaprezentowana przez Sąd I instancji wykładnia powyżej wskazanych przepisów zapewnia pełną realizację celu społecznego, jaki został ustanowiony w art. 27f u.p.d.o.f. Uregulowana w przepisach art. 27f ust. 1 – 7 u.p.d.o.f. tzw. ulga z tytułu wychowania dziecka stanowi realizację wyrażonej w art. 71 Konstytucji RP zasady ochrony rodziny i małżeństwa, zgodnie z którą, państwo w swojej polityce gospodarczej i społecznej uwzględnia dobro rodziny (por. wyrok NSA z dnia 26 września 2011 r., II FSK 546/10). Nie ulega wątpliwości, iż celem wprowadzenia tej preferencji podatkowej było częściowe zrekompensowanie osobom wychowującym dzieci nakładów poniesionych na ich utrzymanie i edukację. (…)

Podkreślić należy, że w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego i doktrynie prawa podatkowego, coraz częściej akcentuje się, że odczytując normę prawną odnoszącą się do ulgi czy zwolnienia, powinno uwzględniać się, że są to tzw. normy celu społecznego, który polega na realizacji polityki w dziedzinie nauki, ochrony zdrowia, zatrudnienia, inwestycji, itp. Zadaniem tych norm jest rozwój określonych dziedzin życia gospodarczego i społecznego. Przy interpretacji tego typu norm wykładnia celowościowa powinna być zatem stosowana w ścisłym powiązaniu z wykładnią językową i systemową (...)”

Stanowisko to zdaje się na stałe zagościło wśród sądów administracyjnych. Trudno w związku z tym zrozumieć podejście organów podatkowych, które w wydawanych interpretacjach uparcie twierdzą, że przy określaniu dochodu dziecka, od przychodu odjąć można jedynie koszty jego uzyskania (na co wskazuje wydana chociażby ostatnio interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi w z dnia 01.07.2015 r. nr IPTPB2/4511-178/15-4/AK. Minister Finansów powinien jak najszybciej wydać tutaj interpretację ogólną, która uwzględni linię orzeczniczą sądów i ukróci obecną praktykę fiskusa.

Wskazywanie przez organy podatkowe w wydawanych interpretacjach, że wyroki sądowe są wydawane w indywidualnych sprawach i tylko w nich są wiążące, wskutek czego (mimo że tyczą się tego samego zagadnienia w niemalże identycznych okolicznościach) organy te pomijają je w swoich rozważaniach, zdaje się tu być nie na miejscu.