Wycieczka do teatru bez przychodu i podatku pracownika

Przeczytaj także: Przychód a nieodpłatne świadczenia dla pracowników

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Funkcjonujący u wnioskodawcy regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych zakłada dofinansowanie zorganizowanych wycieczek pracowników oraz emerytów i rencistów, na podstawie wniosków zatwierdzonych przez organizacje związkowe. Dofinansowany jest przejazd autokarem.

Zakład pracy wylicza kwotę dofinansowania przypadającą na jednego uczestnika na podstawie listów uczestników oraz otrzymanych faktur (wartość faktury jest dzielona przez liczbę uczestników, a gdy w wycieczce bierze udział także rodzina pracownika, kwot ich dofinansowania doliczana jest do kwoty dofinansowania pracownika). Tak obliczone dofinansowanie doliczane jest do przychodu pracownika, od którego liczona jest zaliczka na podatek dochodowy.

Pracownicy z takiego dofinansowania korzystają jednak w różnym zakresie. I tak w przypadku wycieczek kilkudniowych nie wszyscy korzystają z przejazdu autokaru za każdym razem. Występują też sytuacje, że ktoś rezygnuje z przejazdu w ostatniej chwili, w związku z czym pozostali obciążani są wyższym podatkiem. Nadto nie zawsze da się ustalić imienną listę uczestników. Z kolei w przypadku wycieczek do teatru czy opery listę uczestników korzystających z autokaru ustala się na podstawie wydanych biletów na spektakl, tymczasem niektórzy pracownicy dojeżdżają na miejsce własnym środkiem transportu.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy w takich przypadkach należy naliczać pracownikom przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym? W przedmiotowej sprawie Minister Finansów zajął następujące stanowisko:

„(…) Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Przepisy ustawy nie definiują pojęcia „nieodpłatne świadczenie”. W uchwałach z dnia 18 listopada 2002 r. sygn. akt FPS 9/02 oraz z dnia 16 października 2006 r. sygn. akt FPS 1/06 NSA ustalił znaczenie terminu „nieodpłatne świadczenie” na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Uznał, iż „ma ono szerszy zakres niż w prawie cywilnym, obejmuje bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.” W uchwale z dnia 24 maja 2010 r. sygn. akt II FPS 1/10 NSA potwierdził, że powyższe stanowisko ma zastosowanie również do podatku dochodowego od osób fizycznych, w stosunku do sytuacji wynikających z art. 11 ust. 1 w związku z art. 12 ust. 1 i 3 tej ustawy.

Kwestia opodatkowania nieodpłatnych świadczeń otrzymywanych przez pracowników od pracodawców budziła wątpliwości po stronie pracowników oraz pracodawców i prowadziła do sporów interpretacyjnych. Orzecznictwo sądów administracyjnych w tej materii również było niejednolite. Zagadnienie to zostało ostatecznie rozstrzygnięte przez Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z dnia 08 lipca 2014 r. sygn. akt K 7/13 stwierdził, iż „zdaniem Trybunału, przeprowadzona powyżej analiza pozwala na określenie cech istotnych kategorii „innych nieodpłatnych świadczeń” jako przychodu w rozumieniu art. 12 ust. 1 i art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f.

Należy przyjąć, że za przychód pracownika mogą być uznane świadczenia, które:
• po pierwsze, zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
• po drugie, zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,
• po trzecie, korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).”

Wobec tak jednoznacznego stanowiska Trybunału Konstytucyjnego stwierdzić należy, iż o powstaniu przychodu z tytułu otrzymania od pracodawcy nieodpłatnych świadczeń decyduje łączne spełnienie określonych wyżej przesłanek. Przechodząc na grunt rozpatrywanej sprawy należy uznać, że uczestnictwo pracowników i członków i rodzin w zorganizowanej przez Wnioskodawcę wycieczce autokarowej, było dobrowolne czyli spełnione za ich zgodą. Jednocześnie, otrzymane świadczenie w postaci sfinansowania ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych przejazdu autokarem przyniosło korzyść pracownikom w postaci zaoszczędzenia wydatku, który musieliby ponieść gdyby zdecydowali się na samodzielną organizację wyjazdu. Jednakże w przypadku wycieczki autokarowej trudno przypisać wartość świadczenia indywidualnemu pracownikowi, gdyż jak wynika z wniosku nie wszyscy uczestnicy wycieczki korzystają w równym stopniu z przejazdu autokarem. W takim przypadku należy uznać, że przejazd autokarem jest świadczeniem ogólnie dostępnym dla wszystkich uczestników wycieczki.

W konsekwencji, świadczenie w postaci dofinansowania przejazdu autokarem podczas zorganizowanej przez Wnioskodawcę wycieczki, której uczestnikami byli pracownicy oraz członkowie ich rodzin nie będzie oznaczać otrzymania nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy i nie będzie stanowić przychodu ze stosunku pracy na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy. W rozpatrywanej sprawie nie została bowiem spełniona ostatnia z przesłanek wymienionych przez Trybunał Konstytucyjny, tj. przejazd autokarem jest świadczeniem ogólnie dostępnym dla wszystkich uczestników wycieczki. Nie można zatem uznać, że świadczenie będzie zindywidualizowane. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów