NIK: unikanie opodatkowania i transfer zysków poza kontrolą fiskusa

Przeczytaj także: Połączenie odwrotne przez przejęcie spółki jako unikanie opodatkowania?

Sprawdzone przez Najwyższą Izbę Kontroli urzędy kontroli skarbowej oraz urzędy skarbowe nie były w stanie zapobiegać uchylaniu się od opodatkowania przez firmy z udziałem kapitału zagranicznego, poprzez transferowanie dochodów poza polski system podatkowy.

Fiskus nie ma sił i narzędzi na międzynarodowe korporacje

Fiskus, zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Finansów, skupiał się głównie na zwalczaniu nadużyć w zakresie VAT. Jednak główne przyczyny małej obecnie aktywności organów podatkowych w zwalczaniu optymalizacji podatkowej poprzez transfer zysków to brak dostępu do danych pozwalających na ocenę, czy ceny transferowe stosowane w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi odbiegają od wartości rynkowych oraz niewystarczające przygotowanie pracowników fiskusa do kontrolowania trudnych merytorycznie operacji podatkowych.

Problem zauważa również Ministerstwo Finansów, które już doprowadziło do zmian w prawie, mających ograniczyć niektóre metody optymalizacji podatkowej. W ramach uszczelniania systemu podatkowego, opodatkowano miedzy innymi dochody zagranicznych spółek kontrolowanych przez polskich podatników (od początku roku 2015) czy objęto spółki komandytowo-akcyjne podatkiem CIT.

Konieczne zmiany w prawie

Przyczyną niskiej skuteczności w zwalczaniu transferu zysków za granicę poprzez podmioty powiązane wynikają również z braku w polskim systemie prawnym klauzuli generalnej przeciwko unikaniu opodatkowania. Klauzula to rozwiązanie prawne stosowane wobec podatników podejmujących fikcyjne działania gospodarcze i tworzących sztuczne konstrukcje prawne, które mają im przynieść znaczne korzyści podatkowe. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania istnieje w systemach prawnych Francji, Niemiec, Irlandii, Szwecji czy Kanady. Klauzula taka ma się znaleźć w projekcie nowej Ordynacji podatkowej.

Niezależnie od prac nad zmianą Ordynacji podatkowej, resort finansów przygotował projekt nowelizacji ustawy o CIT, wdrażający do polskiego porządku prawnego ogólną klauzulę przeciwko nadużyciom.