Lawina wniosków o zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych

Przeczytaj także: Restrukturyzacja firmy z udziałem spółki komandytowo-akcyjnej a PCC

1. Spółka komandytowo-akcyjna jako spółka kapitałowa

Zgodnie z art. 2 Dyrektywy, za spółkę kapitałową uważa się spółkę, która została wymieniona w załączniku do Dyrektywy, tj. spółkę której udziały mogą stanowić przedmiot obrotu na giełdzie oraz spółkę, której udziałowcy odpowiadają za zobowiązania spółki wyłącznie do wysokości posiadanych udziałów.

W opinii TSUE przedstawionej w wyroku w sprawie Drukarni Multipress, do uznania spółki za spółkę kapitałową nie jest konieczne, żeby wszyscy udziałowcy lub wszystkie udziały w spółce spełniały warunki określone w art. 2 Dyrektywy. W związku z tym, skoro akcjonariusze w spółce komandytowo-akcyjnej odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości posiadanych akcji, a akcje w tej spółce mogą stanowić przedmiot obrotu giełdowego, spółkę komandytowo-akcyjną należy uznać za spółkę kapitałową w rozumieniu Dyrektywy.

Wyrok ten oznacza, że do spółki komandytowo-akcyjnej powinny znaleźć zastosowanie reguły opodatkowania przewidziane w Dyrektywie dla spółek kapitałowych.

2. Czynności restrukturyzacyjne w SKA

Dyrektywa przewiduje wyłączenie z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych czynności restrukturyzacyjnych w spółce kapitałowej.

Do czynności restrukturyzacyjnych zalicza się czynność wniesienia wkładu niepieniężnego w postaci przedsiębiorstwa oraz udziałów lub akcji dających większość praw głosu w spółce (wymiana udziałów).

W związku z tym, podatnicy, którzy do tej pory uiścili podatek od czynności cywilnoprawnych od czynności wniesienia aportem przedsiębiorstwa do SKA lub wniesienia aportem do SKA udziałów lub akcji dających większość praw głosu będą mieli prawo do zwrotu zapłaconego podatku, stanowi on bowiem nadpłatę w rozumieniu Ordynacji podatkowej.

3. Zasada „stand-still”

Wyrok TSUE z 22 kwietnia 2015 r. daje możliwość odzyskania przez spółkę komandytowo-akcyjną zapłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych również w odniesieniu do innych wkładów niepieniężnych niż przedsiębiorstwo albo udziały lub akcje. Taką możliwość będą mieli podatnicy, jeżeli powołają się na zasadę „stand-still”.

Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek zmniejszania obciążeń podatkiem kapitałowym czynności dokonywanych przez spółki kapitałowe. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 lit. a Dyrektywy państwa członkowskie nie nakładają na spółki kapitałowe podatku pośredniego w żadnej formie w odniesieniu do wkładów kapitałowych. W drodze wyjątku państwo członkowskie może nakładać podatek pośredni na transakcje, które podlegały opodatkowaniu na dzień 1 stycznia 2006 r. według prawa krajowego danego państwa, zgodnie bowiem art. 7 ust. 1 Dyrektywy, tylko państwo członkowskie, które w dniu 1 stycznia 2006 r. naliczało podatek od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych, może go w dalszym ciągu naliczać.

Jednocześnie, jak stanowi art. 7 ust. 2 Dyrektywy, państwo członkowskie, które przestało naliczać podatek kapitałowy po dniu 1 stycznia 2006 r., nie ma prawa nałożyć go ponownie.

Zakaz nakładania przez państwo członkowskie nowych obciążeń w podatku kapitałowym oraz ponownego opodatkowania transakcji, które wcześniej zostały przez to państwo członkowskie zwolnione, określa się w orzecznictwie Trybunału jako klauzulę „stand-still”, czyli zasadę stałości, uprawniającą państwo członkowskie do poruszania się jedynie w obrębie istniejącego status quo. Zasada ta była wyrażona w art. 7 ust. 1 Dyrektywy Rady 69/335/EWG z dnia 17 lipca 1969 r. dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału w brzmieniu nadanym jej przez Dyrektywę Rady 85/303/EWG z dnia 10 czerwca 1985 r.

Powyższe przepisy Dyrektywy stały się podstawą do twierdzenia, że Polska miała obowiązek zwolnić z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych czynność wniesienia do spółki kapitałowej wkładu niepieniężnego. Podatnicy powołujący się na zasadę „stand-still” stoją na stanowisku, że na dzień 1 stycznia 2006 r. czynność wniesienia wkładu niepieniężnego w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część była wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych jako czynność zwolniona z podatku od towarów i usług, Polska nie miała zatem prawa wprowadzić ponownie opodatkowania tej czynności.

Wnioski powyższe potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: „NSA”) w uchwale siedmiu sędziów z 19 listopada 2012 r. o sygn. II FPS 1/12, w której NSA uznał, że w stanie prawnym obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r., czynność wniesienia aportu do spółki podlegała wyłączeniu z opodatkowania podatkiem PCC.

Na tej podstawie NSA wydał wyroki, w których uznał, że Polska nie miała prawa nakładania podatku kapitałowego na czynność aportu, w związku z czym podatek taki stanowi nadpłatę w rozumieniu Ordynacji podatkowej, np.: wyrok z 3 czerwca 2014 r. o sygn. II FSK 1667/12, w którym NSA stwierdził, że:

„Rzeczpospolita Polska zrezygnowawszy z opodatkowania czynności umów spółek oraz ich zmian, w wypadku pokrycia udziałów wkładami niepieniężnymi (niebędącymi przedsiębiorstwem spółki kapitałowej lub jego zorganizowaną częścią) – ponownie nałożyła na powyższą czynność podatek. Zgodzić się należy zatem z autorem skargi kasacyjnej, że unormowanie to pozostaje w sprzeczności z zasadą stand-still wynikającą z treści art. 7 ust. 2 w związku z art. 7 ust. 1 dyrektywy 69/335/EWG.”

Podsumowanie

Wyrok TSUE stanowi podstawę do otrzymania zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych zapłaconego od czynności restrukturyzacyjnych w spółce komandytowo-akcyjnej.

W związku z bezpośrednim brzmieniem przepisów Dyrektywy podatnicy nie powinni mieć problemów z otrzymaniem zwrotu podatku zapłaconego od czynności wniesienia przedsiębiorstwa oraz wymiany udziałów w spółce komandytowo-akcyjnej. Zwrot podatku może nastąpić w tym przypadku w specjalnym trybie umożliwiającym otrzymanie odsetek naliczonych od dnia pobrania podatku przez notariusza.