Czy data wystawienia faktury decyduje o przychodzie w PIT i CIT?

Przeczytaj także: Podatek dochodowy: prawo własności a powstanie przychodu

15-ty dzień miesiąca następującego po miesiącu zakończenia dostawy towaru tudzież wykonania usługi – to obecnie ostateczny termin, w którym powinna zostać wystawiona faktura sprzedaży. Od reguły tej występują oczywiście pewne wyjątki (w zakresie chociażby usług budowlanych), niemniej nie będziemy się w nie tutaj zagłębiać. W przepisach znalazła się także regulacja mówiąca o tym, kiedy dokument taki można wystawić najwcześniej. Otóż sporządzenie faktury jest dopuszczalne nawet na 30 dni przed dostawą towaru czy wykonaniem usługi (również z pewnymi wyjątkami).

Czy zatem data faktycznego wystawienia faktury wpływa na datę powstania przychodu w podatku dochodowym? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca ale nie w każdym przypadku. Wyjątków jest naprawdę sporo.

Data sprzedaży, zapłaty albo faktury

Otóż reguła generalna, zawarta w art. 14 ust. 1c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mówi, że datą powstania przychodu jest dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później jednak niż dzień:

1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności.

Przychód wygeneruje zatem to z wyżej wymienionych zdarzeń, które nastąpi jako pierwsze. Data faktury faktycznie może zatem tutaj oznaczać datę powstania przychodu, ale jedynie wówczas, gdy zostanie ona wystawiona przed samym wydaniem towaru czy wykonaniem usługi i otrzymaniem zapłaty.

Przykład 1
Dostawa towaru nastąpiła 6 maja 2016 r. lecz podatnik fakturę wystawił dopiero 10 czerwca 2016 r.
Faktura jest wystawiona w obowiązującym terminie, niemniej na potrzeby podatku dochodowego przychód powstanie w dacie dostawy towaru, tj. 6 maja 2016 r.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. apops - Fotolia.com

Faktura

Data wystawienia faktury nie jest zbyt istotna przy określaniu przychodu na potrzeby podatku dochodowego.

Kliknij, aby przejść do galerii (2)

Przykład 2
20 maja 2016 r. wystawiono fakturę na dostawę towaru, która nastąpi 1 czerwca 2016 r.
Pomimo, że towar trafił do klienta dopiero w czerwcu, na potrzeby podatku dochodowego przychód powstanie w dacie wystawienia faktury, tj. 20 maja 2016 r.

Jak to bowiem zostało wyżej zaprezentowane, jeżeli faktura zostanie wystawiona w okresie wcześniejszym niż wydanie rzeczy czy wykonanie usługi, to data wystawienia faktury będzie określała moment powstania przychodu, jeżeli zaś faktura taka zostanie wystawiona w okresie późniejszym, nie będzie miała wpływu na powstanie przychodu – jako że ten powstanie w dacie wydania towaru/wykonania usługi. W takim przypadku zatem fakturę należy dołączyć do dokumentów z miesiąca poprzedniego aniżeli miesiąc jej wystawienia, aby biuro rachunkowe mogło prawidło określić wartość przychodu za dany okres rozliczeniowy.

Usługi rozliczane w okresach rozliczeniowych

Przytoczone wyżej regulacje nie mają zastosowania w każdym przypadku – nie obejmują one bowiem chociażby usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych (to nie jedyny wyjątek). Zgodnie z art. 14 ust. 1e updof i art. 12 ust. 3c updop, jeżeli strony ustalą, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku. Tutaj zatem data wystawienia faktury nie ma najmniejszego znaczenia na moment powstania przychodu w podatku dochodowym.

Dodajmy też, że regulację tę stosuje się odpowiednio do dostaw energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego (o czym z kolei umówią art. 14 ust. 1h updof i art. 12 ust. 3d updop).

Warto na to zwrócić szczególną uwagę, tym bardziej że w przypadku mediów na gruncie VAT obowiązek podatkowy powstaje w dacie wystawienia faktury (gdy ta zostanie wystawiona w ustawowym terminie). Podobnie jest w przypadku usług najmu, dzierżawy, czy stałej obsługi prawnej i biurowej.

Przykład 3
Strony umowy najmu ustaliły, że płatność będzie następowała z góry do 15 dnia danego miesiąca na podstawie wystawionej faktury. Okresem rozliczeniowym jest miesiąc kalendarzowy. Faktura za najem za miesiąc maj została wystawiona 5 maja 2016 r. a płatność nastąpiła 16 maja.
Na potrzeby podatku dochodowego przychód powstanie 31 maja 2016 r.

Przykład 4
Strony umowy najmu ustaliły, że płatność będzie następowała z dołu do 10 dnia następnego miesiąca na podstawie wystawionej faktury. Okresem rozliczeniowym jest miesiąc kalendarzowy. Faktura za maj została wystawiona 3 czerwca, a zapłata nastąpiła 9 czerwca 2016 r.
Na potrzeby podatku dochodowego przychód powstanie 31 maja 2016 r.

Metoda kasowa

Część przychodów rozpoznawana jest natomiast na zasadach kasowych, czyli w dacie fizycznego otrzymania zapłaty. Art. 14 ust. 1i updof i art. 12 ust. 3e updop mówią bowiem, że w przypadkach otrzymania przychodów z działalności gospodarczej, do których nie mają zastosowania przepisy wyżej wymienione (np. kary umowne, odszkodowania, odsetki za zwłokę czy dofinansowania i refundacje), datą powstania przychodu jest dzień otrzymania zapłaty.

Przykład 5
17 czerwca 2016 r. podatnik otrzymał karę umowną od kontrahenta z tytułu nieprawidłowego wykonania umowy.
Przychód należny w podatku dochodowym z tego tytułu powstanie 17 czerwca 2015 r. nawet, gdyby nota obciążeniowa została wystawiona w innym terminie.