Zapłata zobowiązania podatkowego przedsiębiorcy przez podmiot trzeci

Przeczytaj także: Zapłata podatków przez rodzinę podatnika od 2016 r.

Zgodnie Art. 60 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej za termin dokonania zapłaty podatku uważa się w obrocie bezgotówkowym dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub rachunku płatniczego podatnika w instytucji płatniczej na podstawie polecenia przelewu. Z literalnej treści przepisów Ordynacji podatkowej wynika więc, że zobowiązanie podatkowe, w przypadku zapłaty podatku przelewem, uznaje się za wykonane z dniem obciążenia rachunku bankowego podatnika. Brak jest w Ordynacji podatkowej szczegółowych regulacji w zakresie skutków podatkowych zapłaty podatku z rachunku bankowego innego niż należący do podatnika.

Zgodnie z uchwałą podjętą przez skład siedmiu sędziów NSA w dniu 26 maja 2008 r. o sygn. I FPS 8/07: „zapłata, o której mowa w art. 59 § 1 pkt 1 w zw. z art. 60 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w 2004 r., dokonana przez inny podmiot w imieniu podatnika nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego tego podatnika.”

NSA w przywołanej uchwale wskazał, że nie sposób się zgodzić ze stanowiskiem, zgodnie z którym podatnik może zawrzeć umowę cywilnoprawną, z której wynikać będzie, że osoba trzecia będzie uprawniona do zapłaty za niego podatku.

NSA wyraźnie nie zgodził się z poglądem, że zapłata podatku przez osobę trzecią powinna być dopuszczalna, choćby ze względu na ochronę interesów fiskalnych państwa. Sąd wskazał, że: „Po pierwsze, względy praktyczne mogą co najwyżej wskazywać na potrzebę zmian przepisów w celu dostosowania ich do potrzeb praktyki. Z pewnością nie mogą natomiast uzasadniać interpretacji prawa z pominięciem treści istoty stosunku zobowiązaniowego w prawie podatkowym.

Po drugie, stosunek cywilnoprawny zawiązany pomiędzy podatnikiem a osobą trzecią, nie odnosi żadnego znaczenia w stosunkach publicznoprawnych (podatkowych). Byłoby to możliwe tylko wówczas, gdyby wskazywał na to konkretny przepis ustawy. W Ordynacji podatkowej przepis taki nie występuje. Jak słusznie zauważają powyżej wymienieni autorzy komentarzy do Ordynacji podatkowej, określone w ustawach podatkowych obowiązki podatkowe mają publicznoprawny charakter, są obowiązkami osobistymi i nie mogą być znoszone przez umowy cywilnoprawne zawierane między podatnikiem a osobą trzecią.”

NSA uznał za dopuszczalną jedynie sytuację, w której wyznaczona przez podatnika osoba dokonuje wpłaty podatku ze środków powierzonych jej przez podatnika. NSA wskazał wyraźnie, że chodzi mu głównie o dokonanie fizycznej wpłaty podatku przez osobę reprezentującą podatnika (w szczególności jego pracownika) ze środków podatnika: „Dokonuje wówczas czynności technicznej - wpłaca podatek za podatnika, działa jednak jedynie jako "posłaniec".

Reasumując, przelew środków pieniężnych na rachunek organu podatkowego, dokonany przez podmiot trzeci w celu zapłaty zobowiązania podatkowego innego podatnika stwarza stan niepewności w zakresie skutecznego wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. Biorąc pod uwagę aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych, podatnik będąc przekonanym, iż doszło do skutecznego wygaśnięcia zobowiązania podatkowego wskutek zapłaty naraża się ryzyko naliczania odsetek za zwłokę od nieuregulowanych prawidłowo zaległości podatkowych.

Warto dodać, iż trwają aktualnie prace nad zmianą przepisów Ordynacji podatkowej, które mają dopuszczać wprost możliwość zapłaty podatku przez inny podmiot niż podatnik. Zgonie z projektowanymi zmianami, zaplata podatku będzie mogła nastąpić m. in. przez małżonka podatnika, jego wstępnych lub zstępnych, aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym a także przez inny podmiot, w przypadku gdy kwota podatku nie przekracza 1000 zł.

Tego rodzaju inicjatywy w zakresie zmian Ordynacji podatkowej należy oczywiście oceniać pozytywnie, jednakże z drugiej strony przewidziane w projekcie ograniczenie kwotowe powoduje, iż z nowych przepisów będzie mogła korzystać jedynie niewielka część podatników prowadzących działalność gospodarczą.