Rząd kopie małe firmy, czyli jazda samochodem osobowym z podatkiem VAT

Przeczytaj także: Odwrotne obciążenie a mały podatnik i metoda kasowa w VAT

Użytek prywatny samochodu z połową odliczenia VAT

Pojazdem samochodowym jest zaś taki pojazd, którego dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 tony. Mieszczą się tutaj zatem przede wszystkim samochody osobowe, ale także i niektóre samochody traktowane jako ciężarowe w myśl przepisów prawa o ruchu drogowym.

Nadto do połowy 2015 r., w przypadku samochodów osobowych ustawodawca całkowicie zabrania odliczenia podatku naliczonego od paliwa służącego do ich napędu (jak też napędu niektórych innych pojazdów). O tym mówi art. 12 ustawy z dnia 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (zwanej dalej ustawą nowelizującą), która wprowadziła wskazane wyżej ograniczenia.

Ustawodawca daje pełne prawo do odliczenia VAT-u od wskazanych wyżej pojazdów, jeżeli te służą wyłącznie działalności gospodarczej. Ten warunek można spełnić na dwa sposoby.

Pierwszy to konstrukcja pojazdu – gdy ta wyklucza użytek prywatny bądź sprawia, że jest on nieistotny, pełne prawo do odliczenia VAT-u przysługuje. Pełne prawo do odliczenia VAT dają także niektóre pojazdy o przeznaczeniu specjalnym. Niemniej w dalszej części nie będziemy się w tę tematykę zagłębiać, gdyż nie to jest przedmiotem rozważań.

Drugi sposób, to zaprowadzenie odpowiedniej dokumentacji, która wykluczy użytek prywatny samochodu. Niemniej tutaj organy podatkowe podchodzą bardzo rygorystycznie do spełnienia określonych przesłanek (pomijamy przypadki gdzie zakup nastąpił wyłącznie celu dalszej odprzedaży samochodu tudzież oddania go w najem czy dzierżawę).

I tak podatnik, który posiada samochód niespełniający określonych wymagań konstrukcyjnych (które niejako automatycznie dają prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego), z reguły podejmuje decyzję o odliczeniu jedynie połowy VAT-u, tym bardziej że bardzo często taki pojazd faktycznie w większości przypadków jest wykorzystywany także prywatnie (w mniejszym bądź większym stopniu). Zjawisko takie jest spotykane bardzo często nie tylko w dużych (przynajmniej w odniesieniu do części posiadanych aut), ale także i mniejszych firmach, w tym jednoosobowych, gdzie określony samochód wykorzystuje (na potrzeby inne niż prowadzonej działalności) sam właściciel bądź jego pracownicy. Trudno bowiem wymagać od przedsiębiorcy, aby posiadał co najmniej dwa samochody, z czego jeden służyłby jedynie firmie, zaś drugi potrzebom prywatnym.

Przyzwolenie na użytek prywatny firmowego auta daje niejako także ustawodawca poprzez wskazaną regulację (na co wskazuje chociażby uzasadnienie do ustawy nowelizującej, jak też wydawane interpretacje podatkowe i to także na tle podatku dochodowego).

Po stronie podatku naliczonego zatem wszystko wydaje się być jasne – używając firmowy samochód osobowy (bądź inny podobny, np. z tzw. kratką) nie tylko na cele prowadzonej działalności gospodarczej ale także prywatnie, podatnik ma prawo do odliczenia połowy podatku naliczonego od wydatków z nim związanych.

Użytek prywatny co do zasady bez VAT-u należnego

A jak powyższe wygląda po stronie podatku należnego? Na pierwszy rzut oka wydaje się, że użytek prywatny takich pojazdów jest poza VAT-em. Niemniej wgryzając się w brzmienie przepisów można mieć istotne wątpliwości. Dlaczego? Zdaje się bowiem, że ustawodawca pominął pewną bardzo istotną kwestię, jaką jest używanie samochodów, przy zakupie których nie odliczono podatku naliczonego.

Otóż zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w ustawie o VAT, co nie jest dostawą towaru, jest świadczeniem usługi. Jedno i drugie jest opodatkowane VAT-em, przy czym czynności te są nazywane odpłatną dostawą towarów i odpłatnym świadczeniem usług.

Co do zasady zatem, aby mowa była o czynności opodatkowanej w VAT, musi wystąpić funkcja odpłatności. Pewien wyjątek od tej reguły stanowi art. 8 ustawy o VAT traktujący na równi z odpłatnym świadczeniem usług czynności nieodpłatne.

Co za tym idzie, zgodnie z przytoczoną regulacją prywatne wykorzystanie samochodu, przy nabyciu którego podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości bądź części, co do zasady jest traktowane jako odpłatne świadczenie usług, a więc opodatkowane VAT-em.

Od reguły tej występuje pewien wyjątek, który znalazł się w art. 8 ust. 5 ustawy o VAT.

Mówiąc zatem w uproszczeniu, jeżeli podatnik kupił po marcu 2014 r. samochód, od nabycia którego odliczył tylko połowę podatku naliczonego, jego użytku prywatnego nie traktuje jako odpłatnego świadczenia usług. To samo tyczy się samochodów w najmie, dzierżawie czy leasingu, gdy z rat odlicza połowę tego podatku.

No dobrze – a co z samochodami kupionymi wcześniej? Ustawodawca o takich podatnikach również nie zapomniał i stosowne regulacje umieścił w art. 7 ustawy nowelizującej.