Odliczenie VAT od samochodu osobowego: sąd ruga fiskusa?

Przeczytaj także: Prawo do odliczenia VAT od zakupu paliwa do samochodu

Przypomnijmy, obecnie co do zasady samochody osobowe dają prawo do odliczenia połowy podatku naliczonego od ich zakupu, najmu, leasingu czy wydatków związanych z ich eksploatacją. Natomiast od zakupu paliwa służącego do ich napędu podatku tego w zasadzie nie można odliczyć. Chodzi tutaj oczywiście o stan prawny obowiązujący od 1 kwietnia 2014 r.

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku samochodów ciężarowych, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 tony, z tym że tutaj od paliwa można odliczyć także 50% podatku zawartego w cenie zakupu.

Wyjątkiem od powyższych są samochody wykorzystywane wyłącznie w działalności gospodarczej. Za takie uważa się te, których konstrukcja uniemożliwia ich użytek prywatny bądź powoduje, że użytek taki jest nieistotny, jak też te, w stosunku do których podatnik dowiedzie, że użytek prywatny nie występuje i służą one jedynie prowadzeniu działalności gospodarczej.

W przypadku tych pierwszych chodzi o samochody ciężarowe z jednym rzędem siedzeń i częścią ładunkową (posiadające dodatkowe badanie techniczne i adnotację w dowodzie rejestracyjnym VAT-1a, VAT-1b bądź nowy VAT-2). Pełne odliczenie VAT występuje także przy pojazdach specjalnych czy niektórych pogrzebowych i bankowozach. Szczegóły w tym zakresie można znaleźć w ustawie o VAT oraz rozporządzeniach wykonawczych.

W przypadku pojazdów wymienionych w powyższym akapicie nie ma wątpliwości co do zasad rozliczania podatku naliczonego. Sytuacja komplikuje się jednak w przypadku tych aut, w stosunku do których trzeba udowadniać użytek jedynie firmowy, aby pełną kwotę podatku naliczonego odliczyć.

Otóż aby tutaj odliczyć pełny podatek naliczony, ustawodawca wymaga spełnienia trzech warunków.

Pierwszy z wyżej wskazanych warunków jest stosunkowo łatwy do spełnienia (sporządzenie i przesłanie pisma na odpowiednim formularzu do urzędu skarbowego). Drugi (czyli ewidencja), choć uciążliwy, również można wypełnić. Problem powstaje przy trzecim warunku, a więc zasadach korzystania z samochodów.

Otóż zdaniem fiskusa, jeżeli wystąpi chociażby potencjalna możliwość korzystania z firmowego samochodu prywatnie (a mówiąc dokładniej, nie zostanie ona wykluczona), to nawet jeżeli samochód taki we wskazany sposób nie zostanie wykorzystany, pełne prawo do odliczenia nie będzie przysługiwać, jako że obiektywnie użytku prywatnego nie da się wykluczyć.

Co może być przykładowo potencjalną możliwością wykorzystania prywatnie takiego samochodu? – parkowanie go pod domem pracownika a nie w siedzibie firmy (czy jej oddziale). Organy podatkowe uznają w takim przypadku, że zabronienie pracownikom wykorzystywania pojazdu inaczej niż służbowo, nawet pod groźbą kary, nie jest równoznaczne z tym, że pracownik w taki sposób z pojazdu nie skorzysta. W związku z tym nie da się obiektywnie stwierdzić, że samochód służy jedynie celom firmowym.

Wskazał na to m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 24.07.2014 r. nr IBPP2/443-374/14/BW.

Organ podatkowy uznał, że „(…) zawarcie w regulaminie korzystania z samochodów przez Użytkowników obowiązku parkowania samochodów w rejonie miejsca zamieszkania Użytkownika – pod domem, blokiem czy też w jego garażu, powoduje, że istnieje realna możliwość wykorzystywania samochodów do celów prywatnych przez ich Użytkowników tj. pracowników lub współpracowników. Zwrócić uwagę należy także na sposób nadzoru przez Wnioskodawcę nad wykorzystywaniem samochodów. Wyznaczenie osoby, która raz w miesiącu będzie weryfikować sporządzane przez Użytkowników samochodów ewidencje przebiegu pojazdu w zestawieniu z fakturami na paliwo, wskazaniami licznika oraz zleceniami na dystrybucję i kolportaż materiałów reklamowych nie wykluczy użycia samochodów do użytku prywatnego po godzinach pracy, gdy samochody będą garażowane w miejscu zamieszkania Użytkowników.

Powyższe nie pozwala Wnioskodawcy na stworzenie jasnych i przejrzystych zasad, z których wynikałby brak możliwości użycia samochodów do celów prywatnych. Z uwagi na to, że samochody mogą być wykorzystywane do celów prywatnych Użytkowników (po godzinach pracy), Spółka nie ma obiektywnych możliwości wyeliminowania ich użycia w takim celu również w czasie kiedy powinny być wykorzystywane wyłącznie do wykonywania obowiązków na rzecz Spółki. Ponadto praca Użytkowników samochodów (pracowników i współpracowników wykonujących funkcje kontrolne, nadzorcze i naprawcze nad dystrybucją i kolportażem materiałów reklamowych) charakteryzuje się tym, że nie możliwe jest dokładne określenie z góry w jakim czasie (każdego dnia) samochód będzie wykorzystywany do realizacji obowiązków na rzecz Spółki. Zatem z przedstawionego opisu sprawy wynika, że istnieje realna możliwość wykorzystywania samochodów do celów prywatnych zatrudnionych pracowników.(…)”

W opisanym stanie faktycznym spółka wyjaśniła przy tym, że wprowadza kategoryczny zakaz użytku prywatnego udostępnianych użytkownikom samochodów służbowych (będących samochodami osobowymi), zaś stwierdzone użycie tych pojazdów do celów innych niż działalność gospodarcza, będzie się wiązać przede wszystkim z odpowiedzialnością finansową (w postaci kar), rozwiązaniem umowy z danym użytkownikiem, nałożeniem kar wynikających z Kodeksu pracy w stosunku do pracowników itp. Każdy użytkownik natomiast zostanie obowiązany do podpisania oświadczenia o zapoznaniu się z treścią regulaminu, w tym akceptacji możliwych konsekwencji jego nieprzestrzegania.

Niestety, pomimo sporządzenia regulaminu jak też kontrolowania sposobu korzystania przez spółkę z samochodów, fiskus uznał, że spółka może odliczyć jedynie połowę podatku naliczonego z tytułu użytkowania tych pojazdów na podstawie umowy leasingu oraz od wydatków eksploatacyjnych, a także że nie ma w ogóle prawa do odliczenia go od zakupu paliwa służącego do ich napędu (w okresie do 30 czerwca 2015 r.).

I właśnie skargę na to stanowisko fiskusa rozpatrzył WSA w Krakowie, w wyroku z dnia 20.01.2015 r., sygn. akt. I SA/Kr 1834/14. Sąd interpretację uchylił przyznając rację skarżącej. Niestety na chwilę obecną nie ma jeszcze pisemnego uzasadnienia do tego wyroku, niemniej w uzasadnieniu ustnym sąd podkreślił, że dopóki samochód będzie prowadzony przez człowieka, dopóty zawsze będzie istnieć chociażby możliwość jego wykorzystywania do celów prywatnych.

Nadto sąd odniósł się także do parkowania samochodu w miejscu zamieszkania pracownika. Jego zdaniem taka sytuacja nie wyklucza automatycznie wyłączenia pełnego prawa do odliczenia VAT. Wszystko zależy tutaj od specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej.

Wyrok nie jest prawomocny i zapewne fiskus złoży na niego skargę kasacyjną. Niemniej WSA dał znak podatnikom, że organy podatkowe dokonują nadinterpretacji przepisów, z którą można walczyć. Przyjmując ich interpretację bowiem w zasadzie nie będzie sytuacji (poza pełną kontrolą np. za pomocą urządzeń GPS, gdzie nie każdy samochód musi je posiadać), w której samochód jeżdżący w firmie będzie uznany za służący jedynie prowadzonej działalności, gdyż zawsze może wystąpić potencjalna możliwość użytku prywatnego, co zdaje się być sprzeczne z założeniami ustawodawcy. Taka interpretacja przepisów VAT-owskich doprowadzi bowiem do sytuacji, że pełne odliczenie VATu od samochodów osobowych (i nie tylko) będzie pustą regulacją.