Aplikacja radcowska poza kosztami uzyskania przychodu

Przeczytaj także: Kiedy aplikacja prawnicza w kosztach prowadzonej działalności?

Skarżąca (radca prawny) zwróciła się do fiskusa z wnioskiem o wydanie interpretacji prawa podatkowego, czy poniesione wydatki na opłaty roczne tytułem zapłaty za każdy rok szkolenia radcowskiego może uznać za koszty uzyskania przychodu. Po zakończeniu wymaganej nauki rozpoczęła ona bowiem prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług prawniczych i wydatki te chciałaby uwzględnić w kosztach uzyskania przychodu prowadzonej firmy. Jej zdaniem wydatki związane z odbyciem aplikacji radcowskiej niewątpliwie wykazują związek z uzyskiwanymi przychodami z firmy, jako że były niezbędne do prowadzenia takiej działalności.

Minister finansów uznał powyższe stanowisko za nieprawidłowe. Jego zdaniem związek przyczynowy pomiędzy wydatkiem a osiągnięciem przychodu, bądź jego zachowaniem lub zabezpieczeniem należy oceniać indywidualnie. Tymczasem omawiane wydatki zostały poniesione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, a co za tym idzie, nie spełniają przesłanek określonych w art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Sprawa trafiła do sądu. WSA przyznał rację skarżącej wskazując, że odbycie aplikacji radcowskiej jest warunkiem koniecznym rozpoczęcia wykonywania zawodu radcy prawnego.

Zdaniem WSA wydatki poniesione na szkolenie związane ze zdobyciem zawodu radcy prawnego są bezpośrednio związane i niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej i uzyskiwania przychodu. Pozostają zatem w związku przyczynowo-skutkowym z osiągnięciem przychodu.

Minister Finansów na powyższe złożył skargę kasacyjną, a NSA przyznał mu rację. Sąd kasacyjny wyjaśnił, że kryterium celowości ponoszonych wydatków nie wyznacza w sposób ostry granicy pozwalającej odróżnić wydatki, które można uznać za koszty uzyskania przychodów, od tych, które już nimi nie są. Kryterium to nie może jednak służyć rekonstruowaniu otwartego ciągu zdarzeń, które poprzedziły uzyskanie przychodów, a równocześnie były niezbędne do ich osiągnięcia – tworząc w ten sposób niekończący się związek skutkowo-przyczynowy.

Zdaniem sądu, przyjmując stanowisko skarżącej, przy ocenie, czy dany wydatek pozostaje w związku przyczynowym z prowadzeniem działalności gospodarczej przez radcę prawnego i osiąganiem przychodu z tego źródła należałoby konsekwentnie uznać za koszt uzyskania przychodu również ewentualnie wydatki poczynione na studia prawnicze (jako że warunkiem rozpoczęcia przez radcę prawnego działalności gospodarczej jest zarówno ukończenie studiów prawniczych, jak i odbycie aplikacji radcowskiej). Tymczasem, celem poniesienia wymienionych we wniosku wydatków było uzyskanie możliwości wykonywania zawodu radcy prawnego, bez względu na formę, w jakiej zawód ten będzie wykonywany.

Pewnym też nie było, czy rozpoczynając aplikację radcowską skarżąca ją ukończy. Tym bardziej nie było pewnym, czy rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej jako radca prawny.

Dlatego też sąd podkreślił, że w chwili gdy wydatki te były ponoszone, uzyskanie przychodu z działalności gospodarczej było zdarzeniem przyszłym i niepewnym. W związku z tym związek pomiędzy wydatkami poniesionymi na aplikację radcowską a przychodem osiągniętym w wyniku wykonywania zawodu radcy prawnego jest zbyt odległy i warunkowy, aby mógł spełniać wymogi określone w art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f.

Na tej podstawie NSA wskazane wydatki uznał za mające charakter osobisty i służą zdobyciu kwalifikacji zawodowych – a co za tym idzie nie można uznać ich za koszt uzyskania przychodów z działalności gospodarczej