Sprzedaż towarów kupionych bez VAT a wykorzystywanych w firmie

Przeczytaj także: Sprzedaż firmowego samochodu ciężarowego z podatkiem VAT

Obecne brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT wskazuje wprost: z podatku tego zwalnia się jedynie dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Powyższe oznacza, że obecna sprzedaż towaru nabytego na potrzeby firmy nawet wiele lat temu i to również za czasów, gdy o podatku od towarów i usług w Polsce nikt nie słyszał, obecnie będzie się wiązała z wykazaniem podatku należnego, co do zasady w wysokości 23% (oczywiście o ile przedsiębiorca wykonuje czynności opodatkowane).

Niemniej ceny ruchomości z czasem z reguły spadają, stąd też rzecz, która przy nabyciu kosztowała sporo, obecnie może być warta niewiele, dzięki czemu obciążenie podatkowe z tego tytułu nie powinno być zbyt duże (niemniej powyższe nie jest regułą, zwłaszcza gdy sprzedajemy samochód wart nadal kilkadziesiąt tysięcy złotych).

Ponadto powyższe reguły nie mają zastosowania przy dostawie nieruchomości, czyli tych rzeczach, których wartość z czasem na ogół rośnie. Grunty bowiem co do zasady korzystają ze zwolnienia z VAT, chyba że są one przeznaczone pod budowę (wtedy stosuje się do nich stawkę podstawową). Ponadto jeżeli na gruntach takich jest już wybudowana nieruchomość w postaci budynku czy budowli, przy ich sprzedaży grunt przyjmuje stawkę VAT właściwą dla tych pierwszych. Ta może natomiast być różna: 23%, 8% bądź zwolniona z VAT.

Z tym ostatnim przypadkiem mamy do czynienia przede wszystkim w sytuacji, gdy dana nieruchomość nie jest sprzedawana w ramach tzw. pierwszego zasiedlenia (bądź w okresie 2 lat od takiego pierwszego zasiedlenia). Zwolnienie z podatku przewidziane dla dostawy nieruchomości po pierwszym zasiedleniu wynika z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. W uproszczeniu mówiąc, do pierwszego zasiedlenia dochodzi wskutek pierwszej sprzedaży czy oddania budynku (bądź budowli) w najem/dzierżawę, o ile czynność taka jest opodatkowana VAT-em (a więc następuje w wykonaniu czynności podlegającej opodatkowaniu).

Niemniej może wystąpić sytuacja, w której podatnik stał się właścicielem danej nieruchomości jeszcze przed wejściem w życie przepisów ustawy o VAT (a co za tym idzie, czynność kupna sprzedaży takim podatkiem nie była objęta) czy wręcz przekazał na potrzeby firmy swoją nieruchomość wykorzystywaną wcześniej (i wybudowaną) prywatnie, gdzie także VAT-u nie odliczono. Efektem powyższego jest to, że nigdy nie doszło do pierwszego zasiedlenia takich nieruchomości. Czy w związku z tym przy ich obecnej sprzedaży trzeba zapłacić VAT?

Na szczęście nie ma takiej potrzeby. W art. 43 ust. 10a ustawy o VAT ustawodawca wskazał bowiem, że zwalnia się od tego podatku również dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że:
a) w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
b) dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Trzeba jednak pamiętać, że zwolnienie z VAT nie zawsze jest korzystne, zwłaszcza gdy nabywcą jest czynny podatnik VAT mający prawo do odliczenia tego podatku od takiej transakcji. Brak VAT-u oznacza bowiem konieczność zapłacenia przez nabywcę podatku od czynności cywilnoprawnych.