Odliczenie VAT z faktury zakupu maszyny rolniczej na współwłasność

Przeczytaj także: Wystawienie faktury VAT sprzedaży dla dwóch nabywców

Rozwiązanie takie jest pewnym kompromisem niemniej opłacalnym. Żaden z nich nie mógłby bowiem pozwolić sobie na zakup samodzielny danej maszyny (a więc nie miałby jej żaden z nich). Wejście „w spółkę” zaś pozwala na zrealizowanie takiej inwestycji, a co za tym idzie – korzystanie z danej maszyny bez dodatkowych kosztów (oczywiście poza jej serwisowaniem, naprawami i konserwacją) w prowadzonych gospodarstwach rolnych. Mało kiedy jest też tak, aby dana maszyna polowa (tudzież inna) była konieczna do prowadzenia gospodarstwa 24 godziny na dobę przez 365 dni w roku. Z reguły są one wykorzystywane sezonowo, dzięki czemu da się podzielić ich czas pracy pomiędzy różnymi gospodarstwami.

Dodajmy przy tym, że taki sposób posiadania danej rzeczy jest też jak najbardziej uregulowany prawnie. Kwestię tę reguluje Księga Druga, Tytuł I, Dział IV Kodeksu cywilnego – Współwłasność. Art. 195 tego aktu prawnego mówi, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Zjawisko takie jest nazywane współwłasnością.

Niemniej rolnicy modernizujący swoje gospodarstwa rolne (poprzez inwestowanie chociażby w nowe maszyny i urządzenia niezbędne do ich prowadzenia) często są też podatnikami rozliczającymi podatek od towarów i usług na zasadach ogólnych i także od rzeczy nabytej na współwłasność podatek taki chcieliby odliczyć. Czy jest taka możliwość?

Ustawa o podatku od towarów i usług nic nie mówi na ten temat (w szczególności nie wskazuje, że odliczenie VAT od towaru nabytego na współwłasność jest zabronione). Musimy się zatem w tym zakresie posiłkować orzecznictwem sądowym czy wydawanymi interpretacjami podatkowymi.

Na wstępie warto tutaj przytoczyć tezę wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 marca 1996 r., sygn. akt III SA 1131/95 (wprawdzie wyrok zapadł za czasów starej ustawy o VAT z 1993 r. niemniej wydaje się on nadal zachowywać swoją aktualność).

Zdaniem NSA wystawienie faktury na dwa lub więcej podmiotów, które nabyły wspólnie ten sam towar, nie stoi na przeszkodzie obniżenia przez każdego z nich należnego podatku o odpowiadającą udziałowi we współwłasności część kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towaru.

Tym samym zakup danej rzeczy na współwłasność upoważnia nabywców do odliczenia podatku naliczonego. Nie można jednak zapominać, aby zakup ten był prawidłowo udokumentowany. Właściwym dokumentem jest tutaj oczywiście faktura.

W przeszłości w rzeczywistości gospodarczej powstawały przy tym problemy, czy powinien to być jeden dokument, czy też należy wystawić odrębną fakturę na każdego nabywcę, wskazując przy tym jego udział we współwłasności?

Należy bowiem pamiętać, że wcześniejsze przepisy regulujące wystawianie faktur mówiły o kopii i oryginale tego dokumentu, przy czym do nabywcy trafiał ten ostatni. Oryginał faktury zaś (zdaniem organ podatkowych) mógł być tylko jeden. Obecnie jednak takiego dylematu już nie ma. Przepisy mówią obecnie o egzemplarzach faktury a nie kopii i oryginale.

Pewne wątpliwości budzi też określenie przez ustawodawcę, że na fakturze podaje się dane sprzedawcy i nabywcy a nie nabywców. Stąd też rodzi się pytanie, czy dana faktura może być wystawiona na kilku nabywców (będących współwłaścicielami) a nie tylko jednego?

Niemniej po analizie tezy przytoczonego wyżej wyroku ta wątpliwość winna zostać rozwiana. Skoro bowiem sąd dopuszcza możliwość odliczenia VAT z faktury wystawionej na dwa lub większą liczbę nabywców, to tym samym dopuszcza także możliwość wystawienia takiego dokumentu.

Potwierdził to także m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 06.03.2012 r. nr IPTPP4/443-141/11-2/JM, w której czytamy:
„(…) W powyższych przepisach ustawodawca użył sformułowania „nabywcy”, tj. w liczbie pojedynczej, jednakże nie może to oznaczać niestosowanie tych przepisów w przypadku nabycia tej samej rzeczy przez kilku nabywców. Zatem z uwagi na fakt, iż prawodawca wymaga wpisania do faktury imienia, nazwiska lub nazwy nabywcy, to w wypadku nabycia towaru przez dwóch nabywców wpisaniu podlegają te dwa podmioty występujące jako nabywcy danej transakcji.(…)”

W interpretacji tej organ podatkowy podkreślił także, że dany współwłaściciel może odliczyć taką część podatku naliczonego wynikającego z wystawionej faktury, w jakiej pozostaje jego udział we współwłasności danej rzeczy.

Rozpatrywana sprawa dotyczyła nabycia przez ojca i syna na współwłasność ciągnika rolniczego oraz rozrzutnika obornika. Nabycie współwłasności nie nastąpiło przy tym w częściach równych. Ojciec nabył udział w wysokości 60% własności tych rzeczy zaś syn udział w wysokości 40%. Organ przyznał, że w takim przypadku ojciec może odliczyć 60% podatku naliczonego wynikającego z faktury zakupu.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 26 sierpnia 2010 r. nr ILPP2/443-801/10-4/JKa przyznał, że z treści „(…) przepisów nie wynika zakaz wystawienia faktury na więcej niż jednego podatnika. Zatem nabywcą towaru czy usługi może być więcej niż jeden podmiot, a dane zwarte w fakturze VAT muszą umożliwiać jednoznaczną identyfikację stron transakcji gospodarczej, zarówno po stronie nabywcy, jak i sprzedawcy.(…)

podatnik może sporządzić fakturę w tylu egzemplarzach ilu jest faktycznie nabywców. Jednakże tylko jeden egzemplarz może zostać oznaczony jako ORYGINAŁ. Pozostałe egzemplarze są jedynie kopiami tego dokumentu i nie jest możliwe wystawienie kilku oryginałów tego samego dokumentu.(…)

Zainteresowany mógł wystawić faktury dokumentujące sprzedaż po 50% wartości nieruchomości, środków trwałych oraz niskocennych składników na każdego z nabywców oddzielnie.(…)”