Zwolnienie z opłat za czesne na studiach bez podatku dochodowego?

Przeczytaj także: Prywatne przedszkole: dotacje zwolnione z podatku

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Z uwagi na swoją trudną sytuację materialną wnioskodawczyni wystąpiła do uczelni o zwolnienie jej z konieczności ponoszenia opłat z tytułu czesnego za studia. Uprawniony organ uczelni wydał decyzję, na mocy której owo zwolnienie (z opłat za świadczone usługi edukacyjne) zostało przyznane. Decyzja została wydana zgodnie z §16 uchwały nr 57 Senatu Uniwersytetu z dnia 22 czerwca 2010 r. w sprawie pobierania opłat za świadczone usługi dydaktyczne oraz trybu i warunków zwalniania z tych opłat oraz art. 99 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Po udzieleniu zwolnienia uczelnia wystawiła wnioskodawczyni PIT-8C podając na nim kwotę umorzenia. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy umorzone opłaty za usługi edukacyjne są zwolnione z podatku dochodowego czy też należy je wykazać w zeznaniu podatkowym? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne – to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu - przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Innymi słowy, pod pojęciem tym należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu. Zaprezentowana definicja, mająca swoje źródło w orzecznictwie sądów administracyjnych, znajduje odzwierciedlenie w definicji słownikowej omawianego pojęcia, zgodnie z którą „nieodpłatne świadczenie” oznacza wszelkie świadczenia nie wymagające opłaty; takie za które się nie płaci, bezpłatne.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 40 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni - przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Monkey Business - Fotolia.com

Zwolnienie z opłat za czesne na uczelni bez podatku dochodowego?

Uczelnia publiczna może zwolnić z całości lub części opłat za świadczone usługi edukacyjne studentów, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej. Taka pomoc uczelni wobec studenta jest zwolniona w podatku dochodowym.

W myśl art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 poz. 572 z późn. zm.) uczelnia publiczna może pobierać opłaty za świadczone usługi edukacyjne związane z:
1. kształceniem studentów na studiach niestacjonarnych oraz uczestników niestacjonarnych studiów doktoranckich;
1a. kształceniem studentów na studiach stacjonarnych, jeżeli są to ich studia na drugim lub kolejnym kierunku studiów w formie stacjonarnej;
1b. kształceniem studentów na studiach stacjonarnych, w przypadku korzystania z zajęć poza dodatkowym limitem punktów ECTS określonym w art. 170a ust. 2;
2. powtarzaniem określonych zajęć na studiach stacjonarnych oraz stacjonarnych studiach doktoranckich z powodu niezadowalających wyników w nauce;
3. prowadzeniem studiów w języku obcym;
4. prowadzeniem zajęć nieobjętych planem studiów;
5. prowadzeniem studiów podyplomowych oraz kursów dokształcających.

Senat uczelni publicznej określa zasady pobierania opłat, wiążące rektora przy zawieraniu umów ze studentem, o których mowa w art. 160 ust. 3, oraz tryb i warunki zwalniania - w całości lub części - z tych opłat studentów lub doktorantów, w szczególności osiągających wybitne wyniki w nauce, a także tych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej (art. 99 ust. 3 ww. ustawy).

Jak wynika z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego Wnioskodawczyni jest studentką Uniwersytetu. Ze względu na swoją trudną oraz udokumentowaną sytuację materialną złożyła w dniu 19 września 2013 r. wniosek o zwolnienie jej z konieczności ponoszenia opłat z tytułu czesnego za III rok studiów. W dniu 3 października 2013 r. uprawniony organ uczelni wydał decyzję, na mocy której Wnioskodawczyni została zwolniona od obowiązku ponoszenia opłat za świadczone usługi edukacyjne. Decyzja ta została wydana zgodnie z § 16 uchwały nr 57 Senatu Uniwersytetu z dnia 22 czerwca 2010 r. w sprawie zasad pobierania opłat za świadczone usługi dydaktyczne oraz trybu i warunków zwalniania z tych opłat oraz art. 99 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, który przyznaje wyraźnie uprawnienie do tego, aby władze uczelni w szczególnie uzasadnionych wypadkach mogły zwalniać studentów z konieczności ponoszenia opłat za świadczone usługi. Wydany wobec Wnioskodawczyni rodzaj decyzji, podjętej ze względu na trudną sytuację finansową studenta powinien przyjąć charakter pomocy materialnej, która winna korzystać ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z wyżej cytowanych przepisów o szkolnictwie wyższym wynika, że uczelnia publiczna może pobierać opłaty za świadczone usługi edukacyjne. Jednak uprawniony organ uczelni decyzją wydaną zgodnie z uchwałą Senatu uczelni publicznej, może zwolnić w całości lub części z tych opłat m.in. studentów, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej.

Zatem w sytuacji, gdy zwolnienie Wnioskodawczyni z opłaty za studia, z uwagi na wyjątkowo trudną sytuację materialną ma charakter świadczenia pomocy materialnej i spełnia pozostałe warunki przewidziane w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to tego rodzaju świadczenie korzysta - jako mieszczące się w dyspozycji powołanego przepisu - ze zwolnienia od podatku. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów