Wymiana barterowa i kompensata wierzytelności z korektą kosztów

Przeczytaj także: Kompensata wzajemnych zobowiązań w stosunkach handlowych

Potwierdził to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 16 stycznia 2014 r., sygn. akt I SA/Kr 1846/13 (orzeczenie jest prawomocne).

W rozpatrywanej sprawie spółka zawierała umowy dotyczące realizacji określonych świadczeń, które były rozliczane bezgotówkowo (ilość oraz rodzaj wzajemnych świadczeń była tak ustalana, aby ich wartość była równa). Dzięki temu strony mogły decydować, czy wzajemne rozliczenia zostaną dokonane w formie:

• barterowej wymiany świadczeń (usługa za usługę albo towar za usługę) - art. 603 Kodeksu cywilnego, albo
• potrącenia (kompensaty) wzajemnych wierzytelności pieniężnych - art. 499 Kodeksu cywilnego.

Wskazane umowy były zawierane na długie okresy czasu, przeważnie rok bądź dłuższe. W ich ramach każda ze stron zlecała drugiej realizację przysługujących jej świadczeń:

• w dowolnie wybranym przez siebie terminie (nie dłuższym niż okres trwania umowy), albo
• w ściśle określonym terminie, czyli np. umowa przewiduje, iż kontrahent zleci spółce kampanię w maju i czerwcu

I tak przykładowo spółka zleca wykonanie usługi w styczniu i otrzymuje za to fakturę, którą zalicza w ciężar kosztów uzyskania przychodu. W zamian za powyższe zapłaci ona własnymi świadczeniami wykonanymi na rzecz kontrahenta. Niemniej okres pomiędzy świadczeniem nabytym a wykonanym z reguły przekracza 90 dni. Podobnie jest w przypadku kompensaty.

W związku z powyższym spółka wystąpiła o wydanie interpretacji indywidualnej, czy w odniesieniu do rozliczanych umów czy to w formie barterowej, czy potrącenia, mają zastosowanie przepisy o korekcie kosztów?

Jej zdaniem nie, niemniej poglądu tego nie podzielił ani organ wydający interpretację, ani sąd administracyjny rozpatrujący skargę na tę interpretację.

Organ podatkowy stwierdził, że literalna wykładnia art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje, iż przepis ten dotyczy niemalże wszelkich zobowiązań bez względu na formę ich rozliczania. „Uregulowanie”, którym to terminem posługuje się ustawodawca, należy tutaj rozumieć bardzo szeroko i obejmuje on wszelkie typy rozliczeń w postaci chociażby: gotówki, czeku gotówkowego, dowodu wpłaty na rachunek bankowy, przelewu bankowego, weksla własnego i trasowanego, czy też rozliczenia saldami, a także potrącenia (kompensaty) itp.

Zdaniem organów podatkowych przez pojęcie „uregulowania zobowiązania” zawarte w art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, należy rozumieć każdą prawnie dopuszczalną formę spełnienia świadczenia skutkującą wygaśnięciem zobowiązania, w tym także kompensatę (potrącenie) czy rozliczenie barterowe.

Podobnie uznał WSA w Krakowie. W uzasadnieniu do wyroku czytam bowiem, że w kontekście wykładni językowej i systemowej, jak też z uwzględnieniem celu, jakiemu owa regulacja miała służyć, przez użyte sformułowanie „uregulowania zobowiązania” należy rozumieć wszystkie przyjęte sposoby wygaśnięcia zobowiązania, w tym m.in. te, które mieszczą się w pojęciu „zapłata”.

Niemniej „uregulowanie zobowiązania” jest niewątpliwie pojęciem szerszym niż „zapłata” i może w sobie zawierać także inne zdarzenia związane z realizacją stosunków zobowiązaniowych prowadzących do zwolnienia dłużnika z obowiązku świadczenia. Mieści się tutaj także wymiana barterowa czy kompensata (potrącenie) wzajemnych wierzytelności pieniężnych.