Zmiana proporcji udziałów spółki osobowej: podatek dochodowy wspólnika

Przeczytaj także: Zmiana proporcji udziałów w spółce osobowej

Spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej, co z kolei skutkuje tym, że na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych (dalej updof) podatnikami są wspólnicy takiej spółki a nie ona sama.

Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.
Zasadę tę stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat oraz ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki niebędącej osobą prawną.

Art. 8 ust. 1 i 2 updof

Same urządzenia księgowe, w postaci czy to podatkowej księgi przychodów i rozchodów czy też ksiąg rachunkowych, prowadzi natomiast spółka. Na ich podstawie następnie każdy ze wspólników oblicza swój dochód z prowadzonej działalności gospodarczej w formie spółki i ustala podstawę opodatkowania oraz należną zaliczką na podatek. Dochód stanowi tutaj nadwyżka przypadającej na niego kwoty przychodów nad kosztami ich uzyskania (zgodnie z proporcjami wyżej wskazanymi). Każdy ze wspólników musi także odrębnie złożyć zeznanie podatkowe za dany rok z tego tytułu.

Sytuacja jest prosta, gdy udziały poszczególnych wspólników są znane od samego początku. Niemniej można się spotkać z przypadkiem wskazanym we wstępie tj. takim, w którym wspólnicy nie są w stanie od razu określić ostatecznej proporcji udziałów.

Jeżeli proporcja takich udziałów nie zostanie w ogóle ustalona, należy stosować wskazaną wyżej zasadę, że każdy ze wspólników ma równy udział w podziale zysku.

Niemniej późniejsza zmiana proporcji udziałów może wywołać niemiłe konsekwencje na gruncie podatku dochodowego, gdy spółka uzyska dochód podlegający opodatkowaniu. O ile bowiem w przypadku wspólników, których ostateczne udziały uległy zmniejszeniu powstanie nadpłata w podatku dochodowym z tytułu zapłaconych w zbyt wysokiej wartości zaliczek na podatek, tak u wspólników, których wartość udziałów się zwiększy, może powstać zaległość podatkowa.

A to dlatego, że w trakcie roku zaliczki na podatek były liczone od dochodu ustalanego na podstawie innej proporcji niż ujęta w zeznaniu rocznym. W PIT rocznym każdy ze wspólników powinien zaś ująć przypadające na niego kwoty: przychodów, kosztów ich uzyskania, a w rezultacie także dochodu wg ostatecznej proporcji.

Zdaniem zaś Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, wyrażonym w interpretacji indywidualnej z dnia 8 maja 2013 r. nr IBPBI/1/415-136/13/KB:

„(…) w wyniku zmiany wysokości udziału Wnioskodawcy w zysku spółki po zakończeniu roku (w odniesieniu do całego roku podatkowego) nie wystąpi obowiązek korygowania przez Niego zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za miniony rok podatkowy. Z upływem tego roku podatkowego, zaliczki na podatek dochodowy stracą byt prawny, przekształcając się w zobowiązanie podatkowe. Jednakże wskazać należy, iż utrata bytu prawnego zaliczek nie jest przeszkodą do naliczenia odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek dochodowy w należytej wysokości. Skoro bowiem zmieni się wysokość udziału Wnioskodawcy w zysku spółki za cały rok podatkowy, zmianie ulegnie także wysokość podstawy opodatkowania, od której winny były być obliczane i uiszczanie należne zaliczki na podatek dochodowy, a w konsekwencji także wysokość tych zaliczek. Zgodnie natomiast z art. 51 § 1 Ordynacji podatkowej, zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności. Za zaległość podatkową uważa się także niezapłaconą w terminie płatności zaliczkę na podatek, w tym również zaliczkę, o której mowa w art. 23a lub ratę podatku (art. 51 § 2 Ordynacji podatkowej). W myśl natomiast art. 53 § 1 Ordynacji podatkowej, od zaległości podatkowych, z zastrzeżeniem art. 54, naliczane są odsetki za zwłokę. Przepis § 1 stosuje się również do należności, o których mowa w art. 52 § 1, oraz do nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, w części przekraczającej wysokość podatku należnego za rok podatkowy (art. 53 § 2 Ordynacji podatkowej). (…)”