Używanie samochodu służbowego przez pracownika w podatku VAT

Przeczytaj także: Rząd kopie małe firmy, czyli jazda samochodem osobowym z podatkiem VAT

Wszystko przez art. 8 ust. 2 ustawy o VAT mówiący, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Odnosząc zatem powyższe regulacje do sytuacji nieodpłatnego użyczenia pracownikowi samochodu służbowego (wskazany pkt 1) dochodzimy to wniosku, że jeżeli przy nabyciu tego samochodu, jego imporcie bądź wytworzeniu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT w całości lub w części (i to nawet wówczas gdy podatnik z tego prawa nie skorzystał), użyczenie takie będzie traktowane jako odpłatne świadczenie usług, od którego trzeba wykazać VAT należny.

Tyle mówi regulacja podstawowa. Nie oznacza to jednak, że każdy pracodawca użyczający nieodpłatnie pracownikowi samochód do jego celów prywatnych automatycznie musi od tego zapłacić VAT. Od reguły ogólnej są bowiem wyjątki. Otóż do końca 2013 r. wskazana wyżej regulacja art. 8 nie miała zastosowania do czynności nieodpłatnego udostępnienia samochodu służbowego na cele prywatne pracownika. Mówił o tym art. 5 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. nr 247, poz. 1652 z zm.): Do dnia 31 grudnia 2013 r. w przypadku wykorzystywania przez podatnika, na cele niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, przy nabyciu których kwotę podatku naliczonego stanowiło 50% lub 60% kwoty podatku:

1. określonej w fakturze lub
2. wynikającej z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji, o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34 ustawy zmienianej w art. 1, lub
3. należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub
4. należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca

- nie więcej jednak niż odpowiednio 5.000 zł lub 6.000 zł, nie stosuje się art. 8 ust. 2 ustawy zmienianej w art. 1.

Jeżeli zatem, mówiąc w uproszczeniu, pracodawca nieodpłatnie udostępniał swoim pracownikom na ich cele prywatne firmowe samochody osobowe (gdzie częściowe odliczenie VAT było regułą), czynność ta nie powodowała obowiązku wykazania VAT-u, jako że nie była traktowana jako odpłatne świadczenie usług.

Przepis ten utracił swoją moc z dniem 01 stycznia 2014 r., zaś z dniem 01 kwietnia 2014 r. do ustawy o VAT zostały dodane art. 8 ust. 5 i 6 mówiące, że przepis ust. 2 pkt 1 (a więc dotyczący użycia do celów niezwiązanych z firmą towarów do niej należących) nie ma zastosowania w przypadku użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, obliczoną zgodnie z art. 86a ust. 1 (a więc w ograniczonym zakresie), z tytułu:

1. nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów lub
2. nabycia, importu lub wytworzenia części składowych do tych pojazdów, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów podatnikowi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Za nabycie towarów uznaje się tutaj również przyjęcie ich w używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze.

Co niezwykle ważne, art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 312), która wprowadziła w życie powyższe regulacje, mówi, że w przypadku użycia przez podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza pojazdów samochodowych zakupionych przed 1 kwietnia 2014 r., przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia 50% lub 60% kwoty podatku (nie więcej niż odpowiednio 5.000 zł lub 6.000 zł), nie stosuje się przepisu art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT (tak samo jest w przypadku samochodów używanych na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze).

Co za tym idzie, przed 01 stycznia 2014 r. i po 31 marca 2014 r. pracodawca udostępniający nieodpłatnie swoim pracownikom samochody, przy nabyciu (najmie, dzierżawie, leasingu itp.) których przysługiwało (bądź przysługuje) mu prawo do ograniczonego odliczenia VAT, nie wykazuje z tego tytułu VAT należnego. Podatek ten należało jednak wykazać od takiego udostępnienia pojazdów za okres styczeń-marzec 2014 r. W tym czasie bowiem nie było regulacji, która pozwoliłaby wyłączyć te czynności spod opodatkowania (występowała luka w przepisach).

Jeżeli zaś z tytułu nabycia (czy importu bądź leasingu) pojazdu samochodowego pracodawcy przysługiwało pełne prawo do odliczenia VAT, wykorzystanie go do celów prywatnych (w tym także przez pracowników) będzie opodatkowane.