Wyroby gotowe do KPiR poprzez spis z natury

Przeczytaj także: Likwidacja działalności gospodarczej a korekta kosztów

Wyjątkiem są chociażby wyroby gotowe. Dlaczego?

Na wstępie przypomnijmy, że w §3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów ustawodawca wskazał, że towarami są: towary handlowe, materiały podstawowe i pomocnicze, półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe, braki i odpady oraz materiały przyjęte od zamawiających do przerobu lub obróbki.
W dalszej części przepisu ustawodawca wyjaśnia, co pod poszczególnymi pojęciami należy rozumieć. I tak towarami handlowymi są wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym, materiałami (surowcami) podstawowymi są materiały, które w procesie produkcji lub przy świadczeniu usług stają się główną substancją gotowego wyrobu, zaś materiałami pomocniczymi są materiały niebędące materiałami podstawowymi, które są zużywane w związku z działalnością gospodarczą i bezpośrednio oddają wyrobowi swoje właściwości.

Wyroby gotowe to z kolei wyroby własnej produkcji, których proces przerobu został całkowicie zakończony, wykonane usługi, prace naukowo-badawcze, prace projektowe, geodezyjno-kartograficzne, zakończone roboty, w tym także budowlane.
Ustawodawca wyjaśnia także pojęcia produkcji niezakończonej, braków i odpadów.

Podatnicy prowadzący księgę są przy tym zobowiązani do sporządzania i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.

Spis taki trzeba oczywiście odpowiednio wycenić. Materiały i towary handlowe wycenia się tutaj wg cen zakupu lub nabycia albo wg cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od ceny zakupu lub nabycia. Półwyroby, wyroby gotowe i braki własnej produkcji wycenia się wg kosztów wytworzenia, zaś odpady użytkowe wg wartości wynikające z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania. Koszt wytworzenia obejmuje natomiast wszelkie koszty związane bezpośrednio i pośrednio z przerobem materiałów, z wykonywaniem usług lub pozyskaniem (wydobyciem) kopalin, z wyłączeniem kosztów sprzedaży wyrobów gotowych i usług.

Trzeba przy tym zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie rozgraniczenie powyższych składników majątku i to nie tylko z uwagi na sposób ich wyceny na potrzeby spisu z natury, ale także bieżących zapisów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, a co za tym idzie – rozpoznawania kosztów. Nie wszystkie bowiem wyżej wymienione w księdze „na bieżąco” będą ujmowane. Przykładem „wyjątku” są tu właśnie wyroby gotowe, a więc owoc pracy przedsiębiorstwa - wyroby wytworzone przez podatnika w ramach własnej produkcji. Dlaczego wydatków na nie się w księdze osobno nie ujmuje?

Otóż dlatego, że księdze ujmowane są na bieżąco koszty związane z wytworzeniem tych wyrobów. Chodzi tutaj zarówno o zużyte materiały jak też pracę własną pracowników przedsiębiorcy czy wykorzystane w tym celu usługi obce.

I tak zakup materiałów zużytych do wytworzenia danego wyrobu (zarówno podstawowych jak i pomocniczych) przedsiębiorca na bieżąco księguje w kolumnie 10 księgi „Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu”. Zewnętrzne usługi wykorzystane do wytworzenia wyrobów ujmowane są z kolei w kolumnie 13 księgi „Pozostałe wydatki” (chociaż niektóre organy mają w tej materii inne zdanie nakazując ujmowanie tych kosztów w kolumnie 10). Wypłacane wynagrodzenia pracownikom produkcyjnym wytwarzającym dane wyroby księgowane są natomiast w kolumnie 12 księgi „Wynagrodzenia w gotówce i w naturze”, zaś ZUS-y od tych wynagrodzeń płacone przez pracodawcę w kolumnie 13.

O czym nie można zapominać, kosztem uzyskania przychodu nie jest praca własna przedsiębiorcy.

Jak zatem wynika z powyższego, wszelkie koszty ponoszone w związku wytworzeniem danego wyrobu gotowego, są odnoszone w ciężar kosztów uzyskania przychodu na etapie ich (mówiąc w uproszczeniu) poniesienia (datę poniesienia kosztu określają przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Stąd też, jeżeli po wyprodukowaniu danego wyrobu przedsiębiorca chciałby go wycenić i odnieść w koszty, doszłoby do ich zawyżenia wskutek ujęcia dwa razy tego samego wydatku w księdze.

Dlatego właśnie wartość wyrobów gotowych wpływa na rachunek podatkowy dopiero poprzez ich ujęcie w spisie z natury, który jest brany pod uwagę przy ustalaniu dochodu. Oczywiście w spisie tym nie zostaną ujęte materiały zużyte w procesie produkcyjnym (jako że ich wartość będą zawierać wytworzone produkty gotowe wycenione w koszcie wytworzenia).