Odszkodowanie za wypadek przy pracy z podatkiem dochodowym?

Przeczytaj także: Odszkodowanie za wypadek w pracy a podatek dochodowy

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca, jako pracodawca w myśl przepisów Kodeksu pracy, w związku z zatrudnianiem pracowników, narażony jest na ryzyko występowania wypadków przy pracy. Gdy taki nastąpi, spoczywa na nim wiele obowiązków o charakterze proceduralno-organizacyjnym i materialnoprawnym. Otóż wnioskodawca jest m.in. obowiązany do rekompensaty kosztów (na podstawie art. 444 §1 Kodeksu cywilnego) wywołanych uszkodzeniem ciała pracownika lub jego rozstrojem zdrowia. Rekompensata ta obejmuje nie tylko koszty leczenia, ale także rehabilitacji czy nabycia przedmiotów ortopedycznych, aparatów słuchowych itp. Koszty te pracodawca finansuje bezpośrednio z własnych środków bądź zwraca poniesione wydatki pracownikom lub byłym pracownikom (na podstawie przedstawionych faktur czy rachunków). Wnioskodawca zadał pytanie, czy wypłacane w taki sposób pracownikom lub byłym pracownikom świadczenia korzystają ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Marcelo Sanchez - Fotolia.com

Odszkodowanie za wypadek przy pracy z podatkiem dochodowym?

Wypłata lub sfinansowanie pracownikom lub byłym pracownikom świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, nie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy.

Na postawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:
a. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w ww. art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Zainteresowany podaje, że wypłata odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy odbywa się na podstawie uregulowań zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121 ze zm.).

W myśl art. 444 § 1 ww. Kodeksu, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. (art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego).

Podkreślenia wymaga, że zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia „zadośćuczynienia” z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody.

Z analizy wniosku wynika, że Wnioskodawca, będący pracodawcą, zwraca poszkodowanym w wyniku wypadku przy pracy pracownikom i byłym pracownikom udokumentowane koszty leczenia, rehabilitacji, koszty przedmiotów ortopedycznych lub bezpośrednio finansuje te koszty.

W świetle powyższego, wskazać należy, że wypłata lub finansowanie na rzecz pracowników i byłych pracowników świadczeń z tytułu wypadku przy pracy – nie podlega zwolnieniu od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dla objęcia ww. zwolnieniem otrzymanego odszkodowania niezbędne jest, aby z przepisów prawa (ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw) wynikały wprost wysokość lub zasady ustalania otrzymanego odszkodowania.
Fakt, że omawiany przepis art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego określa zakres i sposób naprawienia szkody nie budzi żadnych wątpliwości. Przepis ten nie zawiera jednak dodatkowego elementu, który jest istotny z uwagi na zastosowanie zwolnienia podatkowego, tj. nie normuje wysokości odszkodowania lub zasad jego ustalenia. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów